Soạn bài Bài ca chúc tết thanh niên| Văn 9 tập 2 kết nối tri thức

1. Soạn bài Bài ca chúc tết thanh niên: Tìm hiểu về Phan Bội Châu

a. Tiểu sử

- Phan Bội Châu sinh năm 1867 tại làng Đan Nhiễm, xã Nam Hòa, huyện Nam Đàn, tỉnh Nghệ An, trong một gia đình Nho học.

- Ông là một trong những nhân vật lịch sử tiêu biểu của Việt Nam, được biết đến là nhà cách mạng, nhà thơ, nhà văn hóa lớn. Ông là một trong những người đầu tiên đưa tư tưởng cách mạng vào Việt Nam và khởi xướng phong trào đấu tranh giải phóng dân tộc.

- Tuổi trẻ: Phan Bội Châu sớm bộc lộ tài năng, đỗ đầu các kỳ thi hương. Tuy nhiên, ông không bằng lòng với cuộc sống dưới ách đô hộ của thực dân Pháp.

- Con đường cách mạng:

• Thành lập các tổ chức cách mạng: Duy Tân Hội, Việt Nam Quang phục Hội.

• Hoạt động ở nước ngoài: Ông sang Nhật Bản, Trung Quốc để vận động quần chúng, tìm kiếm sự giúp đỡ của các nước.

• Bị bắt giam: Ông bị bắt nhiều lần và phải chịu nhiều cực hình.

- Qua đời: Ông mất năm 1940 tại Huế.

- Những đóng góp quan trọng

• Mang tư tưởng cách mạng vào Việt Nam: Ông là một trong những người đầu tiên đưa tư tưởng dân chủ, cách mạng vào Việt Nam.

• Khởi xướng phong trào Đông Du: Phong trào này đã đưa nhiều thanh niên Việt Nam sang Nhật Bản học tập và giác ngộ cách mạng.

• Thành lập các tổ chức cách mạng: Duy Tân Hội và Việt Nam Quang phục Hội đã trở thành những lực lượng quan trọng trong cuộc đấu tranh giành độc lập.

• Để lại di sản tư tưởng lớn: Tư tưởng của ông đã ảnh hưởng sâu sắc đến nhiều thế hệ cách mạng Việt Nam.

b. Sự nghiệp văn chương.

• Văn chương, một công cụ cách mạng

- Mục đích sáng tác: Văn chương đối với Phan Bội Châu không chỉ đơn thuần là một nghệ thuật mà còn là một công cụ để tuyên truyền, cổ động, giác ngộ quần chúng. Ông sử dụng văn thơ để khơi dậy tinh thần yêu nước, căm thù giặc ngoại xâm, cổ vũ tinh thần đấu tranh.

- Nội dung các tác phẩm: Các tác phẩm của ông thường tập trung vào những vấn đề thời sự, phản ánh cuộc sống xã hội, lên án tội ác của thực dân Pháp, ca ngợi tinh thần yêu nước, khát vọng độc lập của dân tộc.

- Phong cách nghệ thuật: Văn chương của ông mang đậm tính chất dân tộc, sử dụng ngôn ngữ giản dị, hình ảnh giàu sức gợi, dễ hiểu, dễ nhớ. Ông thường sử dụng thể thơ lục bát, câu đối, văn xuôi để truyền tải thông điệp của mình.

• Những tác phẩm tiêu biểu

- Việt Nam vong quốc sử: Đây là một trong những tác phẩm lịch sử nổi tiếng của ông, trong đó ông phân tích nguyên nhân sụp đổ của các triều đại phong kiến Việt Nam và rút ra bài học kinh nghiệm cho cuộc đấu tranh giành độc lập.

- Hải ngoại huyết thư: Tác phẩm này được viết bằng chữ Hán, nhằm gửi gắm những tâm sự, nguyện vọng của người lưu học sinh Việt Nam tại Nhật Bản, kêu gọi mọi người cùng nhau chung tay vì sự nghiệp giải phóng dân tộc.

- Ngục trung thư: Là tập hồi ký viết trong tù, ghi lại những suy nghĩ, tình cảm của ông trong những năm tháng bị giam cầm.

- Trùng Quang tâm sử: Đây là một tác phẩm tự truyện, trong đó ông kể lại cuộc đời mình, từ thuở thiếu thời cho đến khi bị bắt giam.

- Các tác phẩm thơ: Ông để lại một số lượng lớn thơ ca, với các chủ đề đa dạng như tình yêu quê hương, nỗi đau mất nước, khát vọng tự do...

• Ý nghĩa của văn chương Phan Bội Châu

- Góp phần vào sự nghiệp cách mạng: Văn chương của ông đã góp phần quan trọng vào việc khơi dậy tinh thần yêu nước, cổ vũ tinh thần đấu tranh của nhân dân ta.

- Làm giàu thêm kho tàng văn học dân tộc: Các tác phẩm của ông đã trở thành một phần không thể thiếu của văn học Việt Nam, được nhiều thế hệ người đọc yêu thích.

- Gương sáng cho các nhà văn sau này: Ông là một tấm gương sáng cho các nhà văn sau này, về tinh thần yêu nước, ý thức trách nhiệm với dân tộc.

>> Xem thêm: Soạn văn 9 kết nối tri thức

2. Soạn bài Bài ca chúc tết thanh niên: Trả lời câu hỏi 

2.1 Câu 1 trang 78 sgk văn 9/2 kết nối tri thức

 “Cho biết bài thơ được sáng tác trong hoàn cảnh nào? Dựa vào đâu em biết được những điều đó?”

- Hoàn cảnh sáng tác bài thơ "Bài ca chúc Tết thanh niên": Bài thơ được sáng tác vào đầu năm 1927, trong một bối cảnh lịch sử đặc biệt:

+ Đất nước bị đô hộ: Việt Nam đang chịu ách thống trị của thực dân Pháp, nhân dân ta sống trong cảnh lầm than, đất nước mất tự do.

+ Phan Bội Châu bị giam lỏng: Vào thời điểm đó, ông đang bị giam lỏng tại Huế. Tuy nhiên, tinh thần yêu nước và khát vọng độc lập của ông vẫn cháy bỏng.

- Để biết được những điều trên, em đã dựa vào việc tìm hiểu thêm trên internet và nội dung của bài thơ.

2.2 Câu 2 trang 78 sgk văn 9/2 kết nối tri thức

 “Nêu bố cục của bài thơ. Mạch cảm xúc của bài thơ thể hiện như thế nào qua bố cục?”

- Bố cục của bài thơ "Bài ca chúc Tết thanh niên": Bài thơ có thể chia làm 2 phần chính:

+ Phần 1: Từ đầu đến "lũ đầu xanh". Phần này thể hiện tâm trạng của nhà thơ trước thềm xuân mới. Ông bộc bạch nỗi niềm, sự trăn trở về quá khứ, hiện tại và tương lai của đất nước.

+ Phần 2: Phần còn lại. Đây là phần trọng tâm của bài thơ, thể hiện lời nhắn nhủ tha thiết của nhà thơ đến thế hệ trẻ. Ông đặt nhiều kỳ vọng vào lớp thanh niên, mong muốn họ sẽ kế thừa sự nghiệp cách mạng, đưa đất nước thoát khỏi ách nô lệ.

- Bố cục của bài thơ đã giúp thể hiện một mạch cảm xúc rõ ràng, chuyển biến từ trầm lắng đến sôi nổi, từ cá nhân đến cộng đồng, cụ thể:

+ Phần 1: Nhà thơ mở đầu bằng những câu hỏi tu từ, thể hiện sự trăn trở, day dứt. Ông nhớ về quá khứ, những năm tháng đấu tranh gian khổ. Cảm xúc của ông lúc này là buồn bã, tiếc nuối.

+ Phần 2: Tình cảm của nhà thơ chuyển biến sang hướng tích cực hơn. Ông hướng sự quan tâm đến thế hệ trẻ, gửi gắm vào họ những hy vọng tươi sáng. Giọng điệu của bài thơ trở nên sôi nổi, hào hùng, thể hiện niềm tin vào tương lai.

⇒ Bố cục của bài thơ "Bài ca chúc Tết thanh niên" đã giúp tác giả thể hiện một cách tự nhiên, sinh động mạch cảm xúc của mình. Qua đó, người đọc cảm nhận được tấm lòng yêu nước nồng nàn, sự trăn trở vì tương lai đất nước của Phan Bội Châu.

Khóa học DUO cung cấp cho các em nền tảng kiến thức vững chắc, bứt phá điểm 9+ trong mọi bài kiểm tra trên lớp.

2.3 Câu 3 trang 78 sgk văn 9/2 kết nối tri thức

 “Phân tích tâm trạng của tác giả thể hiện trong bài thơ. Nhận xét về đặc điểm của lời thơ biểu đạt tâm trạng đó.”

- Tâm trạng của tác giả Phan Bội Châu trong bài thơ "Bài ca chúc Tết thanh niên" thể hiện rất rõ nét qua các cung bậc cảm xúc:

+ Buồn bã, tiếc nuối: Nhà thơ mở đầu bài thơ bằng những câu hỏi tu từ, thể hiện sự trăn trở, day dứt trước thời cuộc. Ông nhớ về quá khứ, những năm tháng đấu tranh gian khổ, không khỏi nuối tiếc vì thời gian đã trôi qua mà đất nước vẫn chưa được giải phóng.

+ Tâm trạng vừa thẹn, vừa buồn tủi, cùng sự chiêm nghiệm về quãng đời chua xót của bản thân: Thẹn cùng sông, buồn cùng núi, tủi cùng trăng.

+ Trăn trở, lo lắng: Tác giả lo lắng cho tương lai của đất nước, cho sự nghiệp cách mạng còn dang dở. Ông đau đáu suy nghĩ về con đường giải phóng dân tộc, về trách nhiệm của mỗi người dân, đặc biệt là thế hệ trẻ.

+ Hy vọng, tin tưởng: Dù trong hoàn cảnh khó khăn, Phan Bội Châu vẫn giữ vững niềm tin vào tương lai. Ông đặt nhiều kỳ vọng vào thế hệ trẻ, tin rằng họ sẽ tiếp nối sự nghiệp của cha ông, đưa đất nước thoát khỏi ách nô lệ.

+ Kêu gọi, thúc giục: “Dậy! Dậy! Dậy!” Với giọng điệu tha thiết, nhà thơ kêu gọi thanh niên hãy đứng lên, hãy hành động để giải phóng dân tộc. Ông muốn truyền lửa yêu nước, khơi dậy ý chí đấu tranh trong lòng mỗi người 

- Đặc điểm của lời thơ biểu đạt tâm trạng:

+ Giọng điệu: Lời thơ vừa có những đoạn trầm lắng, sâu lắng, thể hiện nỗi buồn, sự trăn trở, vừa có những đoạn sôi nổi, hào hùng, thể hiện niềm tin và khát vọng.

+ Ngôn ngữ: Ngôn ngữ thơ giản dị, dễ hiểu nhưng giàu hình ảnh, giàu cảm xúc. Tác giả sử dụng nhiều từ ngữ mang tính biểu cảm như "thẹn", "tủi", "chua xót", "gan óc", "máu nóng"... để diễn tả tâm trạng của mình.

+ Câu hỏi tu từ: Nhà thơ sử dụng nhiều câu hỏi tu từ để tạo ra sự gợi mở, kích thích người đọc suy nghĩ.

+ Lối nói trực tiếp: Tác giả trực tiếp bộc lộ cảm xúc của mình, không hề che giấu những nỗi niềm riêng tư.

2.4 Câu 4 trang 78 sgk văn 9/2 kết nối tri thức

“Bài thơ đã thể hiện kì vọng gì của tác giả với thế hệ trẻ lúc bấy giờ?”

Qua tác phẩm "Bài ca chúc Tết thanh niên", Phan Bội Châu đã gửi gắm những kỳ vọng sâu sắc vào thế hệ trẻ lúc bấy giờ:

- Kêu gọi tinh thần yêu nước, trách nhiệm dân tộc: Nhà thơ khao khát thanh niên sẽ nhận thức rõ về tình hình đất nước, xóa bỏ nỗi nhục nô lệ, đứng lên đấu tranh vì độc lập, tự do cho dân tộc.

- Khơi dậy ý chí phấn đấu, vượt khó: Phan Bội Châu muốn thanh niên không ngừng nỗ lực, rèn luyện bản thân để trở nên mạnh mẽ, dũng cảm, sẵn sàng đối mặt với mọi khó khăn, thử thách.

- Đề cao tinh thần đoàn kết: Ông nhấn mạnh tầm quan trọng của việc đoàn kết, chung sức, chung lòng để tạo nên sức mạnh lớn lao, đánh bại kẻ thù.

- Mong muốn thế hệ trẻ sẽ đổi mới, tiến bộ: Nhà thơ khuyến khích thanh niên không ngừng học hỏi, tiếp thu những điều mới mẻ, để xây dựng một tương lai tươi sáng cho đất nước.

⇒ "Bài ca chúc Tết thanh niên" không chỉ là một bài thơ đơn thuần mà còn là lời nhắn nhủ sâu sắc của Phan Bội Châu gửi đến thế hệ trẻ. Ông muốn thanh niên Việt Nam trở thành những người con ưu tú của đất nước, góp phần xây dựng một tương lai tươi sáng, độc lập, tự do.

2.5 Câu 5 trang 78 sgk văn 9/2 kết nối tri thức

 “Đặt trong bối cảnh cuộc sống hôm nay, lời kêu gọi tuổi trẻ thể hiện trong bài thơ có ý nghĩa như thế nào?

Ý nghĩa của lời kêu gọi tuổi trẻ trong "Bài ca chúc Tết thanh niên" trong bối cảnh hiện đại:

- Tiếp nối truyền thống yêu nước: Trong thời bình, lòng yêu nước được thể hiện qua việc học tập, lao động, sáng tạo để xây dựng đất nước ngày càng giàu mạnh. Thanh niên cần kế thừa và phát huy truyền thống đó, góp phần đưa đất nước sánh vai với các cường quốc trên thế giới.

- Đoàn kết, chung sức: Giống như thời kỳ kháng chiến, tinh thần đoàn kết vẫn luôn cần thiết trong xã hội hiện đại. Thanh niên cần đoàn kết, chung tay giải quyết những vấn đề chung của cộng đồng, xây dựng một xã hội văn minh, tiến bộ.

- Không ngừng học hỏi, sáng tạo: Thế giới ngày nay phát triển rất nhanh, đòi hỏi mỗi người phải không ngừng học hỏi, nâng cao kiến thức và kỹ năng. Thanh niên cần chủ động nắm bắt cơ hội, tạo ra những giá trị mới cho xã hội.

- Trách nhiệm với cộng đồng: Thanh niên cần có ý thức trách nhiệm với cộng đồng, tham gia các hoạt động xã hội, tình nguyện để giúp đỡ những người khó khăn.

⇒ Tóm lại, "Bài ca chúc Tết thanh niên" vẫn là một nguồn cảm hứng lớn lao cho thế hệ trẻ Việt Nam. Lời kêu gọi của Phan Bội Châu vẫn còn nguyên giá trị và ý nghĩa trong cuộc sống hiện đại.

Trên đây VUIHOC đã cùng các bạn Soạn bài Bài ca chúc tết thanh niên Ngữ Văn 9 tập 2 kết nối tri thức. Tác phẩm thể hiện khát vọng độc lập dân tộc và sự tin tưởng vào sức mạnh của thế hệ trẻ. Bài thơ đã trở thành nguồn cảm hứng cho biết bao thế hệ người Việt Nam. Để học nhiều hơn các kiến thức của các môn học thì các em hãy nhanh tay truy cập và website vuihoc.vn hoặc đăng ký khoá học với các thầy cô giáo của VUIHOC ngay bây giờ nhé!

>> Mời bạn tham khảo thêm: 

• Thực hành tiếng Việt trang 71
• Biến đổi khí hậu - mối đe dọa sự tồn vong của hành tinh chúng ta
• Thực hành tiếng Việt trang 76