Soạn bài Bài học đường đời đầu tiên| Văn 6 Cánh diều

1. Soạn bài Bài học đường đời đầu tiên cánh diều: Chuẩn bị

1.1 Chuẩn bị 1

Trả lời câu 1 (trang 4 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Truyện kể về sự việc gì? Trong những sự việc đó, đâu là sự việc chính?

Phương pháp giải:

Đọc trước văn bản sau đó liệt kê ra những sự việc chính.

Lời giải chi tiết:

Truyện kể về bài học đường đời đầu tiên của nhân vật Dế Mèn. Những sự việc được kể đến là:

• Ngoại hình cường tráng cùng với tính cách hống hách của Dế Mèn;

• Giới thiệu về Dế Choắt vô cùng yếu đuối – hàng xóm của Dế Mèn;

• Dế Mèn đã lên mặt dạy đời Dế Choắt về việc nhà cửa.

• Dế Mèn trêu chọc chị Cốc;

• Hậu quả của việc trêu chọc chị Cốc.

+ Sự việc chính: Dế Mèn đã trêu chọc chị Cốc và để lại hậu quả khôn lường sau đó.

1.2 Chuẩn bị 2

Trả lời câu 2 (trang 4 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Nhân vật trong truyện bao gồm những loài vật gì? Ai trong số đó là nhân vật chính?

Phương pháp giải:

Đọc văn bản sau đó liệt kê ra các nhân vật đã được nhắc tới.

Lời giải chi tiết:

- Những nhân vật xuất hiện trong truyện: Dế Mèn, Dế Choắt và chị Cốc

- Nhân vật chính trong truyện là Dế Mèn

1.3 Chuẩn bị 3

Trả lời câu 3 (trang 4 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Hình dạng và tính nết của những con vật được thể hiện trong truyện vừa giống loài vật ấy, lại vừa giống với con người ở chỗ nào?

Phương pháp giải:

Em hãy chú ý vào đặc điểm của những loài vật được nhắc đến và trả lời các ý theo câu hỏi trên.

Lời giải chi tiết:

Hình dạng và tính nết của những con vật được thể hiện trong truyện vừa giống loài vật ấy, lại vừa giống con người ở chỗ:

- Dế Mèn

+ Đặc điểm giống với loài vật:

• Có đôi càng mẫm bóng.
• Những cái vuốt dài ở chân, ở khoeo cứng dần và nhọn hoắt.
• Đôi cánh trước ngắn hủn hoẳn giờ cũng thành dài kín đuôi.
• Thân có màu nâu bóng mỡ.
• Đầu to từng tảng, nhìn rất bướng.
• Hai chiếc răng đen nhánh lúc nào cũng như đang nhai.
• Sợi râu dài, uốn cong, chốc chốc lại đưa hai chân lên để vuốt râu.

+ Đặc điểm giống với con người:

• Chàng dế thanh niên vô cùng cường tráng.
• Cái áo dài kín xuống đến chấm đuôi.
• Đi đứng rất oai vệ.
• Khi tôi to tiếng thì ai cũng phải nhịn, không ai dám đáp lại.
• Quát chị Cào Cào, ngứa chân thì đá anh Gọng Vó.
• Tôi càng tưởng tôi là một tay ghê gớm, có thể sắp đứng đầu thiên hạ.
• Hung hăng, tự đắc, hống hách, nghịch ranh

- Dế Choắt

+ Đặc điểm giống với loài vật:

• Gầy gò lại dài lêu nghêu
• Cánh ngắn củn tới giữa lưng, hở cả mạng sườn
• Đôi càng bè bè, nặng nề và xấu xí
• Râu ria ngắn cụt một mẩu

+ Đặc điểm giống với con người:

• Giống như một gã nghiện thuốc phiện.
• Như một người cởi trần mặc áo gi-lê
• Mặt mũi lúc nào cũng ngẩn ngẩn, ngơ ngơ.
• Tính nết thì ăn xổi ở thì.

- Chị Cốc 

 + Đặc điểm giống với loài vật:

• Đứng ở chỗ mát rỉa lông, rỉa cánh và chùi mép.
• Béo xù, mỏ giống như dùi sắt.

+ Đặc điểm giống với con người: Trợn tròn mắt, giương cánh lên như là sắp đánh nhau.

1.4 Chuẩn bị 4

Trả lời câu 4 (trang 4 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Truyện muốn nhắn gửi tới người đọc bài học như thế nào? Bài học đó mang lại ý nghĩa với em không?

Phương pháp giải:

Từ phần kết của câu chuyện, rút ra được bài học mà tác giả muốn gửi gắm.

Lời giải chi tiết:

- Truyện "Dế mèn phiêu lưu ký" muốn nhắn gửi đến người đọc rất nhiều bài học quý giá, trong đó nổi bật nhất chính là bài học về lối cư xử khiêm tốn, sự tôn trọng lẫn nhau và không được bắt nạt kẻ yếu.

+ Dế Mèn ban đầu thể hiện thái độ vô cùng ngạo mạn và tự phụ, cho rằng mình chính là kẻ mạnh nhất. Tuy nhiên, trải qua những trải nghiệm và khó khăn, Dế Mèn nhận ra rằng sự kiêu ngạo chỉ mang đến những hậu quả tiêu cực.

+ Bài học về việc quan tâm cũng như giúp đỡ những người yếu thế rất quan trọng. Dế Mèn học được rằng sự đồng cảm và tình bạn là những giá trị vô cùng quý báu trong cuộc sống.

- Ý nghĩa với em: Bài học này có ý nghĩa vô cùng sâu sắc đối với em, vì nó giúp em nhận ra được những khuyết điểm của bản thân và từ đó cố gắng nỗ lực cải thiện. Em hiểu rằng việc sống khiêm tốn, biết quan tâm và tôn trọng người khác không chỉ khiến cho bản thân tốt hơn mà còn tạo ra một môi trường sống có phần tích cực hơn. Điều này khuyến khích em nên trở thành một người bạn tốt, biết lắng nghe và sẵn sàng giúp đỡ khi những người xung quanh cần.

1.5 Chuẩn bị 5

Trả lời câu 5 (trang 4 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Đọc trước văn bản Bài học đường đời đầu tiên; tìm hiểu thêm thông tin về tác giả Tô Hoài cùng với tác phẩm Dế Mèn phiêu lưu kí.

Phương pháp giải:

Tìm kiếm thêm những thông tin có trong sách báo/ internet.

Lời giải chi tiết:

- Tác giả Tô Hoài:

+ Tô Hoài (1920-2014) có tên khai sinh là Nguyễn Sen.

+ Tô Hoài được sinh ra tại quê nội ở thôn Cát Động, Thị trấn Kim Bài, huyện Thanh Oai, thuộc tỉnh Hà Đông cũ trong một gia đình thợ thủ công.

+ Tuy nhiên, ông lớn lên tại quê ngoại là làng Nghĩa Đô, huyện Từ Liêm, phủ Hoài Đức, thuộc tỉnh Hà Đông (nay thuộc phường Nghĩa Đô, quận Cầu Giấy, Hà Nội, Việt Nam).

+ Bút danh Tô Hoài gắn liền với hai địa danh: sông Tô Lịch với phủ Hoài Đức.

+ Bước vào tuổi thanh niên, ông đã phải làm rất nhiều công việc để kiếm sống bao gồm dạy trẻ, kế toán hiệu buôn, bán hàng,... nhưng có những lúc lại thất nghiệp

+ Năm 1943, Tô Hoài đã gia nhập Hội Văn hóa cứu quốc

+ Trong chiến tranh Đông Dương, ông chủ yếu hoạt động ở trong lĩnh vực báo chí, nhưng vẫn có một số thành tựu rất quan trọng như Truyện Tây Bắc.

+ Ông mất vào ngày 6 tháng 7 năm 2014 tại Hà Nội, hưởng thọ 94 tuổi.

+ Trong suốt cuộc đời hoạt động nghệ thuật của mình, Tô Hoài đã nhận được rất nhiều những giải thưởng danh giá:

• Giải nhất Tiểu thuyết của Hội Văn nghệ Việt Nam 1956 (thuộc về Truyện Tây Bắc);

• Giải A Giải thưởng Hội Văn nghệ Hà Nội 1970 (thuộc về tiểu thuyết Quê nhà);

• Giải thưởng của Hội Nhà văn Á - Phi năm 1970 (thuộc về tiểu thuyết Miền Tây);

• Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học - Nghệ thuật (đợt 1 - năm 1996).

• Giải Bùi Xuân Phái - Vì tình yêu Hà Nội năm 2010.

+ Tác phẩm chính: Sau quãng thời gian hơn sáu mươi năm lao động nghệ thuật, ông đã có gần 200 đầu sách thuộc nhiều thể loại khác nhau như Dế Mèn phiêu lưu kí (truyện, năm 1941); O chuột (tập truyện, năm 1942); Truyện Tây Bắc (tập truyện, năm 1953); Miền Tây (tiểu thuyết, năm 1967); Ba người khác (tiểu thuyết, năm 2006),...

+ Phong cách nghệ thuật: Hấp dẫn người đọc bởi lối trần thuật vô cùng hóm hỉnh, sinh động của người từng trải, vốn từ vựng giàu có, nhiều khi bình dân và thông tục, nhưng nhờ cách sử dụng rất đắc địa và tài ba cho nên có sức lôi cuốn, lay động người đọc.

- Tác phẩm Dế Mèn phiêu lưu kí:

+ Thể loại: Truyện đồng thoại

+ Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác: “Bài học đường đời đầu tiên”(tên do người biên soạn đặt) trích từ chương I của “Dế Mèn phiêu lưu kí”. “Dế Mèn phiêu lưu kí” được in lần đầu năm 1941, là tác phẩm phải nói là nổi tiếng và đặc sắc nhất của Tô Hoài viết về những loài vật và dành cho lứa tuổi thiếu nhi

+ Phương thức biểu đạt: Tự sự, miêu tả và biểu cảm

+ Người kể chuyện: Ngôi thứ nhất (Dế Mèn xưng “tôi” ở trong câu chuyện)

+ Tóm tắt: Truyện kể về một chàng dế thanh niên cường tráng có tính tình rất kiêu căng và tự phụ luôn tự cho mình là người “sắp đứng đầu thiên hạ”. Với bản tính đó, Dế Mèn trong một lần nghịch dại trêu chị Cốc đã dẫn đến cái chết thương tâm cho Dế Choắt - anh bạn hàng xóm yếu ớt lại tội nghiệp. Sau sự việc đó, Dế Mèn đã rất ân hận và rút ra được bài học đường đời đầu tiên cho mình. 

+ Bố cục: bao gồm 2 phần: 

• Phần 1: Từ đầu tới “đứng đầu thiên hạ rồi” : Giới thiệu về vẻ đẹp và tính cách của nhân vật Dế Mèn.

• Phần 2: Còn lại: Câu chuyện về bài học đường đời đầu tiên của nhân vật dế Mèn.

+ Giá trị nội dung: Bài văn miêu tả về Dế Mèn có vẻ ngoài cường tráng của tuổi trẻ nhưng tính nết lại kiêu căng, xốc nổi. Do bày trò trêu chọc chị Cốc cho nên đã gây ra cái chết vô cùng thảm thương cho Dế Choắt, Dế Mèn đã hối hận và rút ra được một bài học đường đời cho mình.

+ Giá trị nghệ thuật: 

• Cách kể chuyện dựa theo ngôi thứ nhất tự nhiên và hấp dẫn.

• Nghệ thuật miêu tả loài vật vô cùng sinh động, đặc sắc.

• Ngôn ngữ chính xác và giàu tính tạo hình.

1.6 Chuẩn bị 6

Trả lời câu 6 (trang 4 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Em đã từng chơi với một chú dế như vậy bao giờ chưa? Em biết những gì về loài động vật này?

Phương pháp giải:

Tìm kiếm thêm những thông tin có trên internet.

Lời giải chi tiết:

- Em đã từng chơi với một chú dế khi còn nhỏ, đặc biệt là vào mỗi dịp hè về quê. Chúng em thường tổ chức chọi dế, một trò chơi vô cùng thú vị và đầy tính cạnh tranh.

- Về loài dế:

+ Dế được con người nuôi để tham gia vào những cuộc thi chọi, tương tự giống như cá chọi hay gà chọi. Trò chơi này không chỉ mang đến niềm vui mà còn tạo cơ hội giao lưu giữa các bạn trẻ.

+ Có rất nhiều loài dế khác nhau, trong đó phổ biến nhất chính là dế than. Ngoài ra, còn có các loài khác như dế dũi, dế mèn, dế lửa và dế cơm. Mỗi loài lại có những đặc điểm riêng biệt và cách nuôi khác nhau.

+ Trong một số nhà hàng, dế còn được chế biến thành những món ăn thơm ngon và bổ dưỡng. Hiện nay, nhiều người có thể đến các trại dế để mua dế, và thức ăn cho dế thường là những loại cỏ rất đơn giản, giúp chúng luôn luôn phát triển tốt.

>> Xem thêm: Soạn văn 6 Cánh diều

2. Soạn bài Bài học đường đời đầu tiên cánh diều: Đọc hiểu

2.1 Hãy chú ý vào các chi tiết miêu tả Dế Mèn.

Phương pháp giải:

Đọc kĩ đoạn văn (1), liệt kê ra những chi tiết miêu tả về Dế Mèn.

Lời giải chi tiết:

Các chi tiết miêu tả về nhân vật Dế Mèn:

- Ngoại hình:

+ Càng thì mẫm bóng

+ Vuốt cứng và nhọn hoắt

+ Cánh được miêu tả như cái áo dài chấm đuôi

+ Đầu thì to và nổi từng tảng

+ Răng đen nhánh

+ Râu dài và cong vút

- Hành động:

+ Đi đứng rất oai vệ, làm điệu nhún chân và rung đùi

+ Quát mấy chị cào cào và đá ghẹo anh gọng vó

+ Co cẳng, đạp phanh phách vào những ngọn cỏ, dáng điệu tỏ vẻ như con nhà võ.

+ Nhai ngoàm ngoạm và trịnh trọng vuốt râu

⇒ Những chi tiết ấy không chỉ giúp hình dung được rõ nét về ngoại hình và tính cách của nhân vật Dế Mèn mà còn thể hiện được sự tự tin, kiêu ngạo của nhân vật này ở trong câu chuyện.

2.2 Qua lời kể của nhân vật Dế Mèn, em hình dung như thế nào về Dế Choắt?

Phương pháp giải:

Tưởng tượng và hình dung về nhân vật Dế Choắt.

Lời giải chi tiết:

- Tuổi tác: Dế Choắt cũng trạc tuổi Dế Mèn, nhưng có vẻ ngoài cũng như tính cách hoàn toàn khác biệt.

- Ngoại hình: Dế Choắt có dáng người gầy gò, đôi cánh ngắn củn cùng với đôi càng bè bè và râu cụt. Những đặc điểm ấy khiến cho Dế Choắt trông thật  xấu xí và không thu hút.

- Tính cách: Dế Choắt rất hiền lành và thật thà nhưng lại vô cùng yếu đuối và nhút nhát. Sự nhút nhát của Dế Choắt đã khiến cho chú không dám thể hiện bản thân mình và thường bị Dế Mèn coi thường.

⇒ Dế Choắt là một nhân vật hoàn toàn trái ngược với Dế Mèn. Trong khi Dế Mèn vô cùng tự tin, mạnh mẽ và có phần kiêu ngạo, thì Dế Choắt lại rất yếu đuối, nhút nhát và kém nổi bật hơn. Qua hình ảnh của Dế Choắt, em cảm nhận được sự đa dạng trong tính cách cũng như sự tương phản giữa các nhân vật ở trong câu chuyện.

2.3 Hình ảnh của Dế Mèn và Dế Choắt mà em hình dung trong phần 3 có điểm tương đồng nào với Dế Mèn và Dế Choắt xuất hiện trong bức tranh bên dưới?

Phương pháp giải:

Quan sát bức tranh sau đó trả lời.

Lời giải chi tiết:

Dưới đây là những điểm tương đồng giữa hình ảnh của Dế Mèn và Dế Choắt mà em hình dung so với Dế Mèn và Dế Choắt xuất hiện trong bức tranh:

- Hình ảnh Dế Mèn:

+ Ngoại hình: Dế Mèn ở trong bức tranh thể hiện được sự mạnh mẽ và oai vệ, giống với hình dung của em là càng mẫm bóng, đầu to, và dáng đứng vô cùng kiêu hãnh.

+ Tính cách: Dế Mèn có vẻ hống hách, tự tin và có thêm phần ngạo mạn, bắt nạt những loài vật khác, điều này cũng khá trùng khớp với hình ảnh mà em đã tưởng tượng.

- Hình ảnh Dế Choắt:

+ Ngoại hình: Dế Choắt ở trong bức tranh có dáng vẻ rất gầy gò, yếu đuối cùng với cánh ngắn và râu cụt, giống như những gì mà em hình dung.

+ Tính cách: Dế Choắt ở trong bức tranh đã thể hiện sự nhút nhát và yếu thế, điều này cũng phản ánh đúng về những đặc điểm mà em đã nghĩ về nhân vật này.

⇒ Điểm tương đồng giữa hình ảnh ở trong bức tranh và những gì mà em hình dung là rất rõ ràng, từ ngoại hình cho đến tính cách của cả hai nhân vật. Bức tranh đã khắc họa một cách sinh động về mối quan hệ giữa Dế Mèn và Dế Choắt, thể hiện rõ được sự tương phản giữa sức mạnh và sự yếu đuối.

2.4 Dế Mèn đã “nghịch ranh” như thế nào?

Phương pháp giải:

Chú ý vào những hành động ngỗ nghịch của Dế Mèn.

Lời giải chi tiết:

Dế Mèn đã “nghịch ranh” như sau:

- Dám cà khịa tất cả bà con ở trong xóm.

- Khi tôi to tiếng thì ai đấy cũng phải nhịn, không ai dám đáp lại.

- Quát chị Cào Cào, khiến cho họ phải núp khuôn mặt trái xoan dưới nhánh cỏ, chỉ dám đưa mắt lên để nhìn trộm.

- Thỉnh thoảng ngứa chân sẽ đá anh Gọng Vó.

- Tôi tưởng tôi là một tay ghê gớm, có thể tôi sắp đứng đầu thiên hạ rồi.

2.5 Tai họa mà Dế Mèn kể đến ở đây là gì? Xảy ra với ai?

Phương pháp giải:

Chú ý phần kết đoạn, xem điều gì sắp sửa xảy ra đối với các nhân vật.

Lời giải chi tiết:

Tai họa mà Dế Mèn kể đến ở đây là sự kiện xảy ra với Dế Choắt. Do Dế Mèn trêu chị Cốc khiến cho chị tưởng lầm và mổ chết Dế Choắt, dẫn đến cái chết vô cùng thương tâm.

2.6 Em hãy tưởng tượng đến nét mặt của Dế Mèn lúc này.

Phương pháp giải:

Tưởng tượng ra nét mặt của người đang ăn năn.

Lời giải chi tiết:

Nét mặt của Dế Mèn lúc ấy có thể tưởng tượng như sau:

- Dế Mèn trông đầy rẫy ăn năn và dằn vặt. Sự tự tin và kiêu ngạo trước đó đã hoàn toàn biến mất.

- Hai hàng nước mắt đã lặng lẽ chảy dài trên má, thể hiện nỗi ân hận vô cùng sâu sắc về những điều đã xảy ra với Dế Choắt.

- Dế Mèn chỉ biết cúi gằm mặt, không dám nhìn thẳng vào mắt của Dế Choắt, như một cách để tạ tội và thể hiện sự hối lỗi.

⇒ Nét mặt của Dế Mèn lúc ấy không chỉ phản ánh được nỗi đau về sự mất mát mà còn là bài học vô cùng quý giá về sự đồng cảm và trách nhiệm đối với người khác.

2.7 Tranh minh họa về nhân vật nào và sự việc gì ở trong truyện?

Phương pháp giải:

Quan sát kĩ bức tranh.

Lời giải chi tiết:

Bức tranh minh họa nhân vật Dế Mèn, đang đứng rất ăn năn hối hận trước mộ của Dế Choắt. Sự việc vô cùng đáng tiếc vừa xảy ra chính là cái chết oan uổng của Dế Choắt, mà chính Dế Mèn đã góp một phần gây ra.

Lộ trình khóa học DUO dành riêng cho cấp THCS sẽ được thiết kế riêng cho từng em học sinh, phù hợp với khả năng của các em cũng như giúp các em từng bước tăng 3 - 6 điểm trong bài thi của mình.

3. Soạn bài Bài học đường đời đầu tiên cánh diều: Trả lời câu hỏi cuối bài 

3.1 Câu 1 trang 10 sgk văn 6/2 cánh diều

Câu chuyện ở trên được kể bằng lời của nhân vật nào? Hãy chỉ ra những nhân vật tham gia vào câu chuyện.

Phương pháp giải:

Chú ý vào ngôi kể và xác định ra nhân vật kể chuyện.

Lời giải chi tiết:

- Câu chuyện được kể dưới lời kể của nhân vật Dế Mèn

- Những nhân vật tham gia vào câu chuyện là Dế Mèn, Dế Choắt và chị Cốc

3.2 Câu 2 trang 10 sgk văn 6/2 cánh diều

Dế Mèn đã ân hận về điều gì? Hãy tóm tắt sự việc ấy trong khoảng 3 dòng.

Phương pháp giải:

Nhớ lại xem việc gì đã khiến Dế Mèn cảm thấy ân hận.

Lời giải chi tiết:

- Dế Mèn đã vô cùng ân hận về việc trêu chị Cốc sau đó gây ra cái chết vô cùng thảm thương cho Dế Choắt.

- Tóm tắt: 

Đoạn trích miêu tả Dế Mèn có một vẻ đẹp cường tráng của tuổi trẻ nhưng tính tình lại kiêu căng và xốc nổi. Do bày trò trêu chị Cốc cho nên đã gây ra cái chết vô cùng thương tâm cho Dế Choắt. Dế Mèn đã rất hối hận và rút ra được bài học đường đời đầu tiên.

3.3 Câu 3 trang 10 sgk văn 6/2 cánh diều

Dế Mèn đã có sự thay đổi như thế nào về thái độ và tâm trạng sau vụ việc trêu chị Cốc dẫn tới cái chết của Dế Choắt? Vì sao lại có sự thay đổi như thế?

Phương pháp giải:

Chú ý vào đoạn cuối văn bản để trả lời câu hỏi.

Lời giải chi tiết:

Dế Mèn đã có sự thay đổi rất rõ rệt về thái độ và tâm trạng sau sự việc trêu chị Cốc dẫn tới cái chết của Dế Choắt.

- Miêu tả sự thay đổi:

+ Thái độ lúc đầu: Sau khi trêu chị Cốc, Dế Mèn cảm thấy vô cùng vui vẻ, thậm chí còn nằm khểnh với một tâm trạng thoải mái, nghĩ rằng hành động ấy của mình thật thú vị.

+ Thái độ sau sự việc: Khi nhận ra được hậu quả khôn lường, Dế Mèn đã trở nên sợ hãi, hoảng hốt và ân hận. Anh nhận thức được rõ ràng hành động vừa rồi thật sự quá ngu si và đã gây ra cái chết vô cùng thương tâm cho Dế Choắt.

- Nguyên nhân sự thay đổi:

Sự thay đổi này được xuất phát từ việc Dế Mèn đã nhận ra được tác hại hết sức nghiêm trọng của hành động mà mình đã làm, đã đánh đổi cả một mạng sống của người bạn hàng xóm. Điều này đã khiến cho Dế Mèn cảm thấy ân hận sâu sắc và cần phải thay đổi ngay lập tức thái độ của bản thân.

3.4 Câu 4 trang 10 sgk văn 6/2 cánh diều

Từ những chi tiết “tự hoạ” về bản thân cùng với lời lẽ, cách xưng hô, giọng điệu, điệu bộ, thái độ của Dế Mèn đối với Dế Choắt và chị Cốc, em có nhận xét như thế nào về tính cách của nhân vật này?

Phương pháp giải:

Chú ý vào các đoạn hội thoại của nhân vật.

Lời giải chi tiết:

Từ những chi tiết “tự hoạ” về bản thân, cách xưng hô, giọng điệu, điệu bộ và thái độ của Dế Mèn đối với Dế Choắt và chị Cốc, ta có thể nhận xét về tính cách của nhân vật này như sau:

- Nhận xét về tính cách Dế Mèn:

+ Dế Mèn tự tin và yêu đời. Dế Mèn là một chú dế hết sức tự tin vào bản thân, luôn cảm thấy hãnh diện về sức mạnh cũng như vẻ bề ngoài của mình. Anh ta có lối sống rất lạc quan, luôn vui vẻ và tự hào về những điều mà mình đạt được.

+ Dế Mèn kiêu căng và tự phụ. Dế Mèn thể hiện rất rõ sự tự cao và tự đắc trong cách xưng hô và giao tiếp, như lúc gọi Dế Choắt là "chú mày". Điều này cho thấy anh ta rất coi thường người khác, không xem trọng cảm xúc cũng như giá trị của bạn bè.

+ Dế Mèn xốc nổi và thiếu suy nghĩ. Hành động trêu ghẹo chị Cốc đã cho thấy tính cách xốc nổi và thiếu chín chắn của Dế Mèn. Anh ta không nghĩ tới hậu quả mà hành động của mình gây ra, chỉ quan tâm tới việc tạo ra được sự vui vẻ cho bản thân.

⇒ Tính cách của Dế Mèn chính là sự kết hợp giữa sự tự tin mạnh mẽ với tính kiêu ngạo, điều này khiến cho anh gặp phải những hậu quả hết sức nghiêm trọng trong cuộc sống, đặc biệt là khi ảnh hưởng đến cả người khác như nhân vật Dế Choắt.

3.5 Câu 5 trang 10 sgk văn 6/2 cánh diều

Ở cuối đoạn trích, sau khi đã chôn cất Dế Choắt, Dế Mèn đã “đứng lặng giờ lâu” sau đó “nghĩ về bài học đường đời đầu tiên”. Theo em, bài học đó là gì?

Phương pháp giải:

Suy nghĩ về cách kết thúc truyện, xét xem Dế Mèn đã rút ra được bài học gì.

Lời giải chi tiết:

Cuối đoạn trích, sau khi đã chôn cất Dế Choắt, Dế Mèn đã “đứng lặng giờ lâu” sau đó “nghĩ về bài học đường đời đầu tiên”. Theo em, bài học mà Dế Mèn đã rút ra đó là:

+ Bài học về sự khiêm nhường: Dế Mèn đã nhận ra được rằng sự tự mãn và kiêu ngạo có thể dẫn tới hậu quả nghiêm trọng. Anh cần phải học cách khiêm tốn và tôn trọng người khác hơn.

+ Bài học về sự quan tâm đến người xung quanh: Bài học này nhấn mạnh về tầm quan trọng của việc chú ý tới cảm xúc và tình huống của những người xung quanh, không nên chỉ tập trung vào bản thân mình.

+ Biết hối cải và sửa chữa lỗi lầm: Dế Mèn hiểu rằng khi mắc phải những sai lầm, cần phải biết nhận lỗi và cần có trách nhiệm đối với hành động của mình để sửa chữa những sai lầm đã gây ra.

⇒ Bài học này không chỉ giúp cho Dế Mèn trưởng thành hơn trong cuộc sống mà còn mang đến thông điệp vô cùng sâu sắc về giá trị của sự đồng cảm và tinh thần trách nhiệm đối với cộng đồng.

3.6 Câu 6 trang 10 sgk văn 6/2 cánh diều

Nhà văn Tô Hoài đã từng chia sẻ: “Nhân vật trong truyện đồng thoại được nhân cách hoá trên cơ sở đảm bảo không thoát li sinh hoạt có thật của loài vật.”. Dựa vào những điều mà em biết về loài dế, hãy chỉ ra những điểm “có thật” như vậy trong văn bản, đồng thời, phát hiện ra những chi tiết đã được nhà văn Tô Hoài “nhân cách hoá”.

Phương pháp giải:

Từ những chi tiết miêu tả nhân vật, hãy suy nghĩ để trả lời.

Lời giải chi tiết:

Nhà văn Tô Hoài đã vô cùng khéo léo kết hợp giữa những đặc điểm “có thật” của loài dế với những yếu tố được nhân cách hóa trong tác phẩm. Dưới đây là những điểm cụ thể:

- Những điểm có thật ở loài dế:

+ Đôi càng mẫm bóng: Đặc điểm này đã thể hiện được sự mạnh mẽ và linh hoạt của loài dế.

+ Những cái vuốt ở chân, ở khoeo cứng dần và nhọn hoắt: Đây là đặc trưng sinh lý của loài dế, giúp cho chúng di chuyển và sinh hoạt ở trong tự nhiên.

+ Người rung rinh một màu nâu bóng mỡ: Miêu tả này phản ánh về vẻ ngoài của loài dế, tạo nên sự thu hút.

+ Đầu to ra, nổi từng tảng rất bướng: Đặc điểm này thể hiện được sự mạnh mẽ và cứng cáp của loài dế.

+ Hai cái răng đen nhánh lúc nào cũng nhai ngoàm ngoạp: Đây là một hành động tự nhiên của dế lúc ăn uống.

- Những chi tiết đã được nhà văn “nhân cách hóa”:

+ Tên nhân vật được viết hoa: Tên của “Dế Mèn” đã được viết hoa giống như tên người, giúp tạo được sự gần gũi và thể hiện sự nhân cách hóa.

+ Dế Mèn xưng “tôi”: Việc xưng hô giống như con người tạo ra cảm giác cá tính cho nhân vật.

+ Hành động như người: Dế Mèn đã ăn uống điều độ, siêng tập thể dục, đi đứng oai vệ, và có những hành động như là cà khịa với bà con lối xóm.

+ Tính cách như con người: Dế Mèn được miêu tả với những tính cách vô cùng hống hách, kiêu căng, ngạo mạn, điều này giúp tạo ra chiều sâu cho nhân vật.

⇒ Sự kết hợp giữa những đặc điểm sinh học với những yếu tố nhân cách hóa không chỉ khiến cho nhân vật Dế Mèn trở nên sinh động mà còn chứa đựng rất nhiều bài học ý nghĩa về cuộc sống cũng như nhân cách của con người.

 

 

Bài viết phía trên là Soạn bài Bài học đường đời đầu tiên| Văn 6 Cánh diều để lại cho chúng ta rất nhiều bài học bổ ích. Thông qua nhân vật Dế Mèn, tác giả muốn nói với chúng ta rằng sống trên đời không được kiêu căng, tự phụ và xem thường người khác vì như vậy có thể sẽ gây ra những hậu quả hết sức khôn lường. Sống cần phải biết quan tâm và giúp đỡ những người xung quanh.

Ngoài phần Soạn bài Bài học đường đời đầu tiên| Văn 6 Cánh diều, khi các em mong muốn tham khảo những phần soạn bài khác của những môn học khác hiện có, các em cần nhanh tay truy cập ngay vào website vuihoc.vn để có thể tự đăng ký khoá học cho mình, ngoài ra sẽ được giảng dạy chi tiết về những bài soạn cũng như giải đáp tất cả những thắc mắc từ các thầy cô giáo của VUIHOC vừa tài giỏi lại nhiệt huyết nhé!