Soạn bài Viết bài văn nghị luận phân tích một tác phẩm văn học| Văn 9 tập 2 Chân trời sáng tạo

1. Soạn bài Viết bài văn nghị luận phân tích một tác phẩm văn học: Phân tích kiểu văn bản 

1.1 Câu 1 trang 80 sgk văn 9/2 chân trời sáng tạo

 “Vẽ sơ đồ thể hiện mối quan hệ giữa luận đề, luận điểm, lí lẽ và bằng chứng trong văn bản.”

Sơ đồ thể hiện mối quan hệ giữa luận đề, luận điểm, lí lẽ và bằng chứng trong văn bản:

1.2 Câu 2 trang 80 sgk văn 9/2 chân trời sáng tạo

“Nhận xét về cách văn bản phân tích các khía cạnh nội dung chủ đề và những nét đặc sắc về nghệ thuật.”

Tác giả đã phân tích từng khía cạnh nội dung chủ đề và những nét đặc sắc về nghệ thuật, và sau đó nêu lý lẽ cùng những bằng chứng để chứng minh cho ý kiến đó. Đồng thời khi phân tích bài thơ, tác giả đã bám sát vào nội dung và nghệ thuật của tác phẩm.

1.3 Câu 3 trang 80 sgk văn 9/2 chân trời sáng tạo

 “Theo em, phân tích, đánh giá một số nét đặc sắc nghệ thuật của một tác phẩm thơ khác gì so với tác phẩm truyện?”

Sự khác biệt khi phân tích, đánh giá một số nét đặc sắc nghệ thuật giữa thơ và truyện:

>> Xem thêm: Soạn văn 9 Chân trời sáng tạo

1.4 Câu 4 trang 80 sgk văn 9/2 chân trời sáng tạo

 “Từ văn bản trên, em rút ra kinh nghiệm gì khi viết bài văn nghị luận phân tích một tác phẩm thơ: chủ đề, những nét đặc sắc về nghệ thuật và hiệu quả thẩm mĩ của nó?”

Kinh nghiệm rút ra khi viết bài văn nghị luận phân tích một tác phẩm thơ:

- Xác định rõ chủ đề:

+ Tìm kiếm ý chính: Chủ đề của bài thơ thường được thể hiện một cách gián tiếp, qua các hình ảnh, cảm xúc, sự kiện. Bạn cần đọc kỹ toàn bộ bài thơ để tìm ra ý chính mà tác giả muốn gửi gắm.

+ Liên hệ với bối cảnh: Đôi khi, để hiểu rõ hơn về chủ đề của bài thơ, bạn cần tìm hiểu về bối cảnh sáng tác, cuộc đời và sự nghiệp của tác giả.

- Phân tích những nét đặc sắc về nghệ thuật:

+ Ngôn ngữ: Đánh giá sự giàu có, tinh tế, độc đáo của ngôn ngữ thơ.

+ Hình ảnh: Phân tích các hình ảnh thơ, chỉ ra sự sáng tạo, độc đáo của các hình ảnh đó.

+ Âm thanh: Chú ý đến các âm thanh trong thơ, cách gieo vần, nhịp điệu, các âm thanh lặp lại...

+ Biện pháp tu từ: Phân tích tác dụng của các biện pháp tu từ trong việc tạo nên vẻ đẹp và ý nghĩa của bài thơ.

+ Cấu trúc: Đánh giá sự chặt chẽ, cân đối của cấu trúc bài thơ.

- Đánh giá hiệu quả thẩm mỹ:

+ Gợi cảm xúc: Bài thơ có gợi ra những cảm xúc gì trong lòng bạn đọc?

+ Để lại ấn tượng: Bài thơ có để lại ấn tượng sâu sắc với bạn đọc không?

+ Giá trị tư tưởng: Bài thơ có mang lại những giá trị tư tưởng gì?

- Kết hợp lý thuyết với thực tế:

+ Vận dụng kiến thức: Áp dụng các kiến thức về lý thuyết văn học đã học để phân tích bài thơ.

+ Kết hợp với cảm nhận cá nhân: Bên cạnh việc phân tích theo lý thuyết, bạn cũng nên đưa vào bài viết những cảm nhận cá nhân của mình về bài thơ.

Duy nhất khóa học DUO tại VUIHOC dành riêng cho cấp THCS, các em sẽ được học tập cùng các thầy cô đến từ top 5 trường chuyên toàn quốc. Nhanh tay đăng ký thôi !!!!

2. Soạn bài Viết bài văn nghị luận phân tích một tác phẩm văn học: Thực hành viết 

Đề bài: Hãy viết bài văn nghị luận phân tích một bài thơ mà em yêu thích, làm rõ chủ đề, những nét đặc sắc về hình thức nghệ thuật và hiệu quả thẩm mĩ của nó.

2.1 Bài viết tham khảo 1

Có lẽ ai trong chúng ta cũng từng một lần lạc vào một khu vườn tràn ngập sắc hoa vào mùa xuân. Những cánh hoa tươi tắn, những bông hoa đua nhau khoe sắc, những tiếng chim hót líu lo... Tất cả tạo nên một bức tranh thiên nhiên tuyệt đẹp. Nhưng có một mùa xuân đặc biệt hơn, một mùa xuân chín ngọt ngào, được Hàn Mặc Tử khắc họa tinh tế trong bài thơ cùng tên. Qua những vần thơ mượt mà, tác giả đã vẽ nên một bức tranh mùa xuân không chỉ đẹp về màu sắc mà còn giàu chất thơ, gợi lên bao nhiêu cảm xúc trong lòng người đọc.

Trong những ngày tháng cuối đời, khi căn bệnh lao phổi hành hạ, Hàn Mặc Tử vẫn dành trọn tình yêu cho quê hương và cuộc sống. Bài thơ "Mùa xuân chín" được viết vào khoảng năm 1937, chính là một minh chứng sinh động cho điều đó. Dù cơ thể đau yếu, tinh thần hoài nghi, nhưng tâm hồn của nhà thơ vẫn tràn đầy sức sống. Mùa xuân trong thơ Hàn Mặc Tử không chỉ là mùa xuân của thiên nhiên mà còn là mùa xuân của tâm hồn, là biểu tượng cho những khát vọng cháy bỏng của một con người trước ngưỡng cửa cuộc đời.

"Mùa xuân chín" của Hàn Mặc Tử không chỉ đơn thuần là một bức tranh mùa xuân tươi đẹp mà còn là một bản giao hưởng đa thanh về những cung bậc cảm xúc sâu lắng của nhà thơ. Chủ đề chính của bài thơ xoay quanh sự giao hòa giữa vẻ đẹp tràn đầy sức sống của thiên nhiên mùa xuân với những trăn trở, nỗi niềm riêng tư của tác giả. Với một tâm hồn nhạy cảm và bút pháp điêu luyện, Hàn Mặc Tử đã tạo nên một "Mùa xuân chín" đầy mê hoặc. 

Mùa xuân trong "Mùa xuân chín" của Hàn Mặc Tử hiện lên như một bức tranh tươi tắn, tràn đầy sức sống. Nhà thơ đã khéo léo sử dụng những hình ảnh giàu sức gợi để vẽ nên một bức tranh thiên nhiên tuyệt đẹp. Âm thanh của "tiếng ca vắt vẻo lưng chừng núi" hòa quyện với "sóng cỏ xanh tươi gợn tới trời" tạo nên một bản nhạc du dương, làm say đắm lòng người. Ánh "nắng vàng" như một dải lụa mềm mại bao trùm lấy mọi vật, mang đến cảm giác ấm áp, dễ chịu. Hình ảnh "sóng cỏ" không chỉ đơn thuần là những ngọn cỏ đung đưa mà còn gợi lên sự sống mãnh liệt, tươi mới của mùa xuân, như những con sóng nhỏ nhấp nhô không ngừng nghỉ. Tiếng ca của những cô gái trẻ lại như một lời ca ngợi vẻ đẹp của cuộc sống, của tình yêu. Ánh nắng vàng không chỉ đơn thuần là ánh sáng mà còn là biểu tượng của sự ấm áp, của hy vọng. Qua những hình ảnh tươi đẹp này, ta cảm nhận được niềm yêu đời, sự lạc quan của nhà thơ, dẫu biết rằng cuộc sống của ông đang trải qua những khó khăn. Mùa xuân trong thơ Hàn Mặc Tử không chỉ là một mùa xuân của thiên nhiên mà còn là mùa xuân của tâm hồn, là mùa xuân của những khát vọng.

Trong cái đẹp rực rỡ của mùa xuân chín, nỗi nhớ quê hương của Hàn Mặc Tử như một dòng chảy ngầm, len lỏi vào từng câu chữ. "Những hình ảnh làng quê trong "Mùa xuân chín" của Hàn Mặc Tử hiện lên thật sống động và gợi cảm. Từ "đôi mái nhà tranh lấm tấm vàng" đến "tà áo biếc", "giàn thiên lý", mỗi hình ảnh đều mang một ý nghĩa riêng, gợi nhớ về một tuổi thơ êm đềm, bình yên. Tiếng ca vắt vẻo lưng chừng núi, tiếng sáo diều vi vu, hay hình ảnh "sóng cỏ xanh tươi gợn tới trời" đã vẽ nên một bức tranh làng quê tươi đẹp, tràn đầy sức sống. Hình ảnh "khói mơ tan" gợi lên một nỗi buồn man mác, như những kỷ niệm tuổi thơ dần tan biến theo thời gian. Đó là nỗi nhớ về những cánh đồng lúa chín vàng, về những con đường làng quen thuộc, về những ngôi nhà tranh đơn sơ, về những con người thân yêu. Nỗi nhớ ấy không chỉ là nỗi nhớ về một không gian vật chất mà còn là nỗi nhớ về một thời đã qua, về một tuổi thơ hồn nhiên, trong sáng. Có thể nói, mùa xuân trong thơ Hàn Mặc Tử là một mùa xuân của những nỗi nhớ, là mùa xuân của sự hoài niệm. Qua đó, ta cảm nhận được tình yêu quê hương sâu sắc của nhà thơ, một tình yêu luôn âm ỉ cháy trong lòng ông, dù ông có đi đến đâu.

Dù mang trong mình căn bệnh hiểm nghèo, Hàn Mặc Tử vẫn thể hiện một tình yêu cuộc sống mãnh liệt. Hình ảnh "mùa xuân chín" không chỉ đơn thuần là một mùa xuân của thiên nhiên mà còn là biểu tượng cho sự chín muồi của tâm hồn, là sự khẳng định mãnh liệt về giá trị của cuộc sống. Mặc dù đau đớn, nhưng nhà thơ vẫn tìm thấy niềm vui trong những điều nhỏ bé nhất: tiếng chim hót, nắng vàng, gió xuân. Hình ảnh "sóng cỏ xanh tươi gợn tới trời" không chỉ là một bức tranh thiên nhiên mà còn là biểu tượng cho sự sinh sôi, nảy nở của cuộc sống. Tiếng ca vắt vẻo lưng chừng núi, làn nắng mới tràn đầy vườn cây... đều mang đến một cảm giác tươi mới, tràn đầy sức sống. Dù trong hoàn cảnh nào, nhà thơ vẫn luôn hướng về cuộc sống với một tâm hồn lạc quan. Tình yêu cuộc sống của Hàn Mặc Tử không chỉ thể hiện qua những hình ảnh tươi đẹp mà còn qua những câu thơ đầy chất triết lý. Đó là một tình yêu mãnh liệt, một khát vọng sống mãnh liệt, một ý chí sống mãnh liệt. Mặc dù cuộc sống có nhiều khó khăn, nhưng nhà thơ vẫn luôn tin vào tương lai, vẫn luôn hướng về phía trước.

Mùa xuân chín" của Hàn Mặc Tử là một bức tranh mùa xuân được vẽ nên bằng những nét chấm phá tinh tế và tài hoa của nhà thơ. Về mặt cấu trúc, bài thơ có bố cục chặt chẽ, mạch lạc. Các hình ảnh được sắp xếp theo một trình tự hợp lý, từ đó tạo nên một bức tranh mùa xuân hoàn chỉnh và thống nhất. Qua những vần thơ nhẹ nhàng, sâu lắng, nhà thơ đã khơi gợi trong lòng người đọc một bức tranh mùa xuân vừa quen thuộc, vừa lạ lẫm. Đó là một mùa xuân của quê hương, của tình yêu, của sự sống tràn đầy sức sống, nhưng cũng ẩn chứa nỗi buồn man mác, nỗi nhớ da diết. Bằng việc sử dụng một hệ thống hình ảnh phong phú, đa dạng, Hàn Mặc Tử đã vẽ nên một bức tranh mùa xuân sống động, tràn đầy sức sống. Những cánh đồng lúa chín vàng ươm, những con đường làng quanh co, những tiếng chim hót líu lo... tất cả đều gợi lên một không gian làng quê yên bình, thanh bình. Bên cạnh đó, nhà thơ còn sử dụng nhiều biện pháp tu từ như so sánh, nhân hóa, ẩn dụ để làm tăng thêm sức gợi hình, gợi cảm cho ngôn ngữ. Qua những câu thơ, người đọc cảm nhận được một tâm hồn luôn khao khát được trở về với những gì bình dị, thân thuộc nhất. Một trong những yếu tố làm nên thành công của bài thơ là âm nhạc. Những vần thơ nhẹ nhàng, uyển chuyển, kết hợp với nhịp điệu đều đặn đã tạo nên một âm hưởng du dương, sâu lắng. Âm nhạc ấy như một làn gió mát, xoa dịu tâm hồn người đọc, giúp họ thư giãn và cảm nhận được vẻ đẹp của cuộc sống. Có thể nói, "Mùa xuân chín" là một tác phẩm nghệ thuật tổng hợp, kết hợp hài hòa giữa chất liệu hiện thực và chất liệu lãng mạn. Bài thơ không chỉ mang đến cho người đọc những giây phút thư giãn, thưởng thức cái đẹp mà còn gợi mở những suy ngẫm sâu sắc về cuộc sống, về con người và về những giá trị vĩnh hằng.

Tóm lại, "Mùa xuân chín" của Hàn Mặc Tử là một bức tranh mùa xuân tuyệt đẹp, vừa tươi tắn, rực rỡ, vừa ẩn chứa nỗi buồn man mác, sâu lắng. Qua những vần thơ nhẹ nhàng, sâu lắng, nhà thơ đã khơi gợi trong lòng người đọc những cảm xúc tinh tế, đa dạng. Bài thơ không chỉ là một tác phẩm nghệ thuật tinh xảo mà còn là một lời nhắn nhủ về tình yêu quê hương, về vẻ đẹp của cuộc sống. Mỗi khi đọc lại "Mùa xuân chín", ta lại cảm thấy lòng mình bình yên và tràn đầy hy vọng.

Lộ trình khóa học DUO dành riêng cho cấp THCS sẽ được thiết kế riêng cho từng em học sinh, phù hợp với khả năng của các em cũng như giúp các em từng bước tăng 3 - 6 điểm trong bài thi của mình.

2.2 Bài viết tham khảo 2 

Trong kho tàng thơ ca Việt Nam, bài thơ "Cảnh khuya" của Bác Hồ luôn tỏa sáng như một viên ngọc quý. Với những vần thơ giản dị mà sâu sắc, Bác đã vẽ nên một bức tranh thiên nhiên tuyệt đẹp và đồng thời bộc lộ những tâm tư tình cảm sâu kín của mình. Vậy, điều gì đã làm nên sức hấp dẫn đặc biệt của bài thơ này? Chúng ta hãy cùng nhau đi tìm lời giải đáp.

Bài thơ "Cảnh khuya" được Bác Hồ sáng tác trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp, khi Người đang sống và làm việc ở chiến khu Việt Bắc. Đây là một giai đoạn lịch sử đầy khó khăn và thử thách, nhưng Bác Hồ vẫn luôn giữ được tinh thần lạc quan và yêu đời. Trong không gian tĩnh lặng của núi rừng Việt Bắc, Bác Hồ đã gửi gắm vào bài thơ "Cảnh khuya" những tâm tư tình cảm sâu lắng. Bài thơ "Cảnh khuya" của Bác Hồ đã thể hiện một tâm hồn luôn tràn đầy lạc quan và tin tưởng vào tương lai. Bức tranh đêm khuya Việt Bắc không chỉ là một khung cảnh thiên nhiên hữu tình mà còn là biểu tượng cho tinh thần bất khuất của dân tộc ta. Tuy nhiên, đằng sau vẻ đẹp ấy là nỗi lòng trăn trở của Bác Hồ. Qua bài thơ, ta càng thêm hiểu rõ về con người Hồ Chí Minh - một vị lãnh tụ vĩ đại, luôn lo nghĩ cho vận mệnh đất nước."

“Tiếng suối trong như tiếng hát xa

Trăng lồng cổ thụ, bóng lồng hoa”

Trong hoàn cảnh chiến tranh ác liệt, giữa núi rừng Việt Bắc, Bác Hồ vẫn dành thời gian để thưởng thức vẻ đẹp của thiên nhiên. Hai câu thơ đầu "Tiếng suối trong như tiếng hát xa/ Trăng lồng cổ thụ, bóng lồng hoa" là một minh chứng rõ nét cho điều đó. Âm thanh của tiếng suối róc rách được ví von như tiếng hát xa, gợi lên một cảm giác thanh bình, thư thái. Hình ảnh "trăng lồng cổ thụ, bóng lồng hoa" lại tạo nên một khung cảnh nên thơ, hữu tình. Câu thơ sử dụng điệp từ "lồng" tạo nên hiệu ứng thẩm mỹ đặc biệt, gợi lên sự bao bọc, ấm áp. Bức tranh đêm khuya không chỉ đẹp về hình thức mà còn giàu ý nghĩa. Tiếng suối, ánh trăng, cổ thụ, hoa... tất cả đều là những hình ảnh quen thuộc, gần gũi, nhưng qua ngòi bút tài hoa của Bác, chúng trở nên thật đặc biệt, gợi lên nhiều suy tư, cảm xúc. Trong bức tranh đêm khuya tĩnh lặng mà thi sĩ Hồ Chí Minh vẽ nên, vầng trăng hiện lên như một nhân vật trung tâm, mang trong mình nhiều tầng ý nghĩa. Ánh trăng không chỉ đơn thuần là một hiện tượng tự nhiên mà còn là biểu tượng cho tâm hồn thi sĩ, cho tình yêu đất nước và là người bạn đồng hành thủy chung của Bác trong những đêm thao thức. Hình ảnh "trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa" đã trở nên bất hủ, gợi lên một khung cảnh nên thơ, hữu tình. Ánh trăng không đơn thuần chiếu rọi mà còn hòa quyện, giao hòa với thiên nhiên. Cây, hoa, trăng như cùng nhau tạo nên một bức tranh tuyệt đẹp, lung linh, huyền ảo. Qua đó, ta cảm nhận được tâm hồn nhạy cảm, tinh tế của nhà thơ, người đã biết quan sát và cảm nhận vẻ đẹp của thiên nhiên một cách sâu sắc. Vầng trăng trong bài thơ còn là biểu tượng cho sự tĩnh lặng, thanh bình giữa không gian rừng núi. Tuy nhiên, sự tĩnh lặng ấy lại không hề đơn điệu mà ẩn chứa những suy tư, trăn trở của người lãnh tụ. Hình ảnh vầng trăng soi sáng cả một khoảng không gian rộng lớn cũng gợi lên ước mơ về một đất nước độc lập, thống nhất. Hai câu thơ trên là một ví dụ điển hình cho nghệ thuật tả cảnh ngụ tình của Bác Hồ. Bằng những hình ảnh giản dị, Bác đã vẽ nên một bức tranh sống động, gợi cảm. Cảnh thiên nhiên tươi đẹp trong hai câu thơ này càng làm nổi bật lên nỗi lo toan của Bác đối với đất nước. Đó là nỗi lo của một người cha già dành cho con.

“Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ,”

Trong đêm rừng Việt Bắc, giữa những năm tháng kháng chiến gian khổ, Bác Hồ vẫn dành thời gian để ngắm nhìn và cảm nhận vẻ đẹp của thiên nhiên. Cảnh đêm trăng tuyệt đẹp như bức họa thế kia thì làm sao mà Bác ngủ được. Phải chăng Người đang thao thức về một đêm trăng sáng với âm thanh vang vọng trong trẻo của núi rừng. Tuy nhiên, đằng sau vẻ đẹp ấy là tâm trạng trăn trở, lo âu của Bác Hồ. Cụm từ "Người chưa ngủ" đã hé lộ nỗi lòng của một vị lãnh tụ luôn đau đáu vì vận mệnh đất nước. Sự đối lập giữa cảnh và tình càng làm nổi bật lên tấm lòng yêu nước nồng nàn của Bác.

“Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà”

Câu thơ "Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà" đã khái quát trọn vẹn tâm trạng và nỗi trăn trở của Bác Hồ trong những năm tháng kháng chiến gian khổ. Từ "chưa ngủ" không chỉ đơn thuần chỉ việc thức khuya mà còn bộc lộ một tâm hồn luôn thao thức, không yên lòng. Nguyên nhân sâu xa khiến Bác không ngủ được chính là "lo nỗi nước nhà". Câu thơ ngắn gọn nhưng đã vẽ nên một bức tranh sinh động về hình ảnh vị lãnh tụ luôn đau đáu vì vận mệnh của dân tộc, của đất nước. Nỗi lo của Bác không phải là nỗi lo riêng tư mà là nỗi lo chung của cả dân tộc. Đó là nỗi lo về cuộc kháng chiến gian lao, về sự sống còn của đất nước, về tương lai của những thế hệ mai sau. Hình ảnh Bác Hồ ngồi dưới ánh trăng, trăn trở suy nghĩ về vận mệnh đất nước đã trở thành một biểu tượng bất tử, khơi dậy lòng yêu nước trong mỗi người dân Việt Nam. Câu thơ này còn cho thấy sự hy sinh thầm lặng của Bác Hồ. Bác đã dành trọn tâm huyết, sức lực của mình cho sự nghiệp giải phóng dân tộc. Dù trong hoàn cảnh khắc nghiệt, Bác vẫn luôn giữ vững tinh thần lạc quan và niềm tin vào tương lai tươi sáng của đất nước. Qua câu thơ "Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà", ta càng thêm hiểu và trân trọng tấm lòng yêu nước nồng nàn của Bác Hồ. Bác không chỉ là một nhà thơ tài hoa mà còn là một người lãnh tụ vĩ đại, một tấm gương sáng cho chúng ta noi theo.

Với bút pháp tài hoa, bài thơ "Cảnh khuya" của Bác Hồ không chỉ là một bức tranh tuyệt đẹp về đêm khuya mà còn là một tác phẩm nghệ thuật giàu ý nghĩa. Với thể thơ thất ngôn tứ tuyệt, Bác đã khéo léo kết hợp các biện pháp tu từ như so sánh, điệp từ, ẩn dụ để tạo nên một bức tranh đêm rừng Việt Bắc vừa sinh động, vừa đậm chất thơ. Cảnh vật thiên nhiên với ánh trăng, bóng cây, tiếng suối được miêu tả một cách tinh tế, gợi cảm.  Ngôn ngữ thơ giản dị mà hàm súc, tạo nên âm hưởng sâu lắng, đi vào lòng người. Tuy nhiên, điều làm nên giá trị của bài thơ chính là việc kết hợp hài hòa giữa cảnh và tình. Bằng câu thơ "Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà", Bác đã bộc lộ tâm trạng trăn trở, lo âu của mình. Sự đối lập giữa vẻ đẹp yên bình của thiên nhiên và nỗi lo toan trong lòng con người đã tạo nên một sức hút mãnh liệt, khiến người đọc không khỏi xúc động. Qua đó, ta cảm nhận được tình yêu thiên nhiên sâu sắc và tấm lòng yêu nước nồng nàn của Bác Hồ. Đó không chỉ là tình yêu đối với một góc nhỏ của đất nước mà còn là tình yêu đối với cả dân tộc, với tương lai của đất nước. 

Bài thơ "Cảnh khuya" không chỉ là một bức tranh thiên nhiên mà còn là tấm gương phản chiếu tâm hồn của một người chiến sĩ cách mạng. Bác Hồ đã hóa thân vào thiên nhiên, để từ đó bộc lộ những tâm sự sâu kín nhất của mình. Qua bài thơ, ta cảm nhận được nỗi lo toan của Bác về vận mệnh đất nước, về tương lai của dân tộc. Đó là một tình yêu cao cả, một trách nhiệm lớn lao mà không phải ai cũng có được.

2.1 Bài viết tham khảo 3

Có bao giờ bạn cảm thấy xao xuyến trước vẻ đẹp của mùa thu hay không? Với tôi, mỗi khi nhắc đến mùa thu, tôi lại nghĩ ngay đến bài thơ “Sang thu” của Hữu Thỉnh. Bài thơ không chỉ đơn thuần miêu tả cảnh sắc mùa thu mà còn gửi gắm những triết lý sâu sắc về cuộc sống.

Với chủ đề về thiên nhiên mùa thu, Hữu Thỉnh đã khéo léo kết hợp cùng cảm hứng chủ đạo là những rung động tâm hồn trước cảnh vật thiên nhiên trong những ngày hạ mạt. Bằng sự sáng tạo, tâm hồn nhạy cảm trước sự vật, sự tinh tế trong cách sử dụng từ ngữ, tác giả đã vẽ nên một bức tranh Sang thu thật quen thuộc mà cũng thật mới lạ.   

Bỗng nhận ra hương ổi

Phả vào trong gió se

Sương chùng chình qua ngõ

Hình như thu đã về

Nếu Xuân Diệu lấy sắc "mơ phai" của lá để báo hiệu thu tới thì Hữu Thỉnh lại cảm nhận mùa thu qua "hương ổi", một mùi hương quen thuộc với miền quê Việt Nam. Động từ mạnh "phả" gợi tả hương ổi tỏa ra mạnh mẽ, báo hiệu sự chuyển mùa. Hình ảnh "sương chùng chình qua ngõ" được nhân hóa, tạo cảm giác như sương đang nhẹ nhàng bước đi, mang theo hơi thở của mùa thu. Cấu trúc câu thơ ngắn gọn, nhịp nhàng, tạo nên một âm điệu nhẹ nhàng, sâu lắng.

Sóng được lúc dềnh dàng

Chim bắt đầu vội vã

Có đám mây màu hạ

Vắt nửa mình sang thu

Đoạn thơ đã vẽ nên một bức tranh chuyển mùa sinh động và đầy cảm xúc. Hình ảnh “sóng được lúc dềnh dàng” gợi tả sự thư thái, ung dung của thiên nhiên vào cuối mùa hạ. Cánh sóng như đang tận hưởng những giây phút cuối cùng của mùa nóng, trước khi nhường chỗ cho tiết trời se lạnh của mùa thu. Đối lập với sự “dềnh dàng” của sóng là sự “vội vã” của đàn chim. Hình ảnh đàn chim bay lượn trên bầu trời cao rộng không chỉ báo hiệu sự thay đổi của thời tiết mà còn gợi lên những liên tưởng về cuộc sống: sự di cư, sự tìm kiếm một nơi trú ẩn mới. Đặc biệt, hình ảnh “đám mây màu hạ/ Vắt nửa mình sang thu” là một nét vẽ tài tình của nhà thơ. Đám mây như một chiếc cầu nối giữa hai mùa, một bên là sự ấm áp của mùa hạ, một bên là sự dịu mát của mùa thu. Hình ảnh này không chỉ gợi tả sự chuyển giao mùa mà còn mang ý nghĩa sâu xa về sự luân hồi của thời gian, về sự thay đổi không ngừng của cuộc sống. Qua đoạn thơ, ta cảm nhận được sự tinh tế, nhạy cảm của nhà thơ trước những biến đổi của thiên nhiên. Hữu Thỉnh đã sử dụng ngôn ngữ giàu hình ảnh, âm thanh để tạo nên một bức tranh mùa thu sống động, khắc sâu trong lòng người đọc.

Vẫn còn bao nhiêu nắng

Đã vơi dần cơn mưa

Sấm cũng bớt bất ngờ

Trên hàng cây đứng tuổi.

Khổ thơ thứ ba của bài "Sang thu" đã vẽ nên một bức tranh mùa thu thật bình yên và sâu lắng. Hình ảnh "vẫn còn bao nhiêu nắng" gợi lên cảm giác ấm áp, man mác buồn của những ngày cuối hạ. Ánh nắng không còn gay gắt như mùa hè mà trở nên dịu nhẹ, bao trùm lên mọi vật một màu vàng ươm. Câu thơ "Đã vơi dần cơn mưa" cho thấy sự thay đổi của thời tiết, mưa không còn ào ạt như trước mà chỉ còn lác đác vài hạt. Sự chuyển biến này tạo nên một không gian tĩnh lặng, yên bình. Đặc biệt, hình ảnh "Sấm cũng bớt bất ngờ" gợi ra một cảm giác an toàn, ổn định. Sấm sét thường đi kèm với mưa, nhưng khi mùa mưa qua đi, sấm sét cũng giảm dần. Điều này cho thấy thiên nhiên đang dần trở về trạng thái cân bằng. Câu thơ "Trên hàng cây đứng tuổi" là một hình ảnh ẩn dụ sâu sắc. "Hàng cây đứng tuổi" tượng trưng cho những người đã trải qua nhiều thăng trầm của cuộc sống, họ đã trở nên vững vàng, không còn dễ bị lung lay bởi những biến động của cuộc đời. Qua đó, nhà thơ muốn gửi gắm thông điệp về sự trưởng thành, về sức mạnh của thời gian và trải nghiệm. Khổ thơ này không chỉ miêu tả sự chuyển giao của mùa mà còn gợi ra những suy ngẫm về cuộc sống. Sau những biến động, sóng gió của cuộc đời, con người cũng sẽ tìm được sự bình yên và ổn định. Hình ảnh "hàng cây đứng tuổi" là một biểu tượng cho sự trường tồn, cho sức mạnh của cuộc sống.

Bài thơ "Sang thu" của Hữu Thỉnh là một bức tranh mùa thu tinh tế, được vẽ nên bằng những nét vẽ tinh tế của ngôn ngữ. Tác giả đã khéo léo sử dụng những từ ngữ giản dị, quen thuộc trong cuộc sống hàng ngày, nhưng qua ngòi bút tài hoa, chúng lại trở nên giàu hình ảnh và gợi cảm. Bằng việc nhân hóa, so sánh, tác giả đã tạo nên một thế giới thiên nhiên sinh động, gần gũi với con người. Âm thanh, màu sắc được tác giả sử dụng một cách tinh tế, tạo nên một bức tranh mùa thu đa dạng và sống động. Cấu trúc bài thơ chặt chẽ, mỗi khổ thơ đều tập trung vào một hình ảnh, một cảm xúc khác nhau, nhưng lại tạo thành một chỉnh thể thống nhất. Đặc biệt, ngôn ngữ thơ của Hữu Thỉnh mang đậm tính hàm súc, gợi mở, giúp người đọc có nhiều không gian để suy ngẫm. Qua bài thơ, tác giả không chỉ miêu tả vẻ đẹp của thiên nhiên mà còn gửi gắm những suy tư sâu sắc về cuộc sống, về sự chuyển biến của thời gian. Với những phương thức nghệ thuật độc đáo, Hữu Thỉnh đã tạo ra một bài thơ "Sang thu" vừa mang tính hiện thực, vừa giàu chất thơ, để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng người đọc.

"Sang thu" không chỉ là một bài thơ về mùa thu mà còn là một bài thơ về cuộc sống. Qua những biến đổi của thiên nhiên, tác giả gửi gắm những suy ngẫm về sự trôi chảy của thời gian, về sự thay đổi và những mất mát. Bài thơ gợi lên trong lòng người đọc những cảm xúc man mác buồn, nhưng cũng tràn đầy hy vọng.

Trên đây VUIHOC đã cùng các bạn Soạn bài Viết bài văn nghị luận phân tích một tác phẩm văn học Văn 9 tập 2 Chân trời sáng tạo. Việc phân tích tác phẩm văn học không chỉ giúp chúng ta hiểu sâu hơn về tác phẩm mà còn giúp chúng ta rèn luyện khả năng cảm thụ cái đẹp trong văn học. Để học nhiều hơn các kiến thức của các môn học thì các em hãy nhanh tay truy cập và website vuihoc.vn hoặc đăng ký khoá học với các thầy cô giáo của VUIHOC ngay bây giờ nhé!

>> Mời bạn tham khảo thêm: 

• Bức thư tưởng tượng
• Thực hành tiếng Việt trang 74
• Tì bà hành