Soạn bài Tranh Đông Hồ- Nét tinh hoa của văn hóa dân gian Việt Nam

1. Soạn bài Tranh Đông Hồ- Nét tinh hoa của văn hóa dân gian Việt Nam trước khi đọc 

Nội dung văn bản:

Văn bản đã giới thiệu chi tiết về những đề tài, chất liệu, cách chế tác và cách lưu giữ, phục chế về tranh Đông Hồ.

Tóm tắt: 

a. Đề tài dân dã, hình tượng đầy sinh động, ngộ nghĩnh

Những hình ảnh rất quen thuộc, bình dị trong đời sống hằng ngày như gà, lợn, trâu, bò, ...; những góc khuất của đời sống ở nông thôn là đề tài quen thuộc, chủ yếu và được sáng tạo qua các bức tranh Đông Hồ.

b. Chất liệu tự nhiên, sắc màu bình dị, ấm áp

- Chất liệu: giấy điệp, chổi lá thông quét lên.

- Màu sắc: màu đen của than xoan hay than lá tre; màu xanh của gỉ đồng, lá chàm; màu vàng của hoa hòe; màu đỏ từ sỏi son, gỗ vang; ... là 4 gam màu chủ đạo.

c. Chế tác khéo léo, công phu

- Vẽ mẫu.

- Can lại rõ ràng từng nét, bảng màu bằng mực nho lên giấy bản mỏng rồi được xếp vào bản khắc gỗ.

- Khi in, đặt xấp giấy in trước mặt; tay phải cầm “tay co” đóng ở sau lưng ván in, úp ván xuống “bìa” rồi quét đẫm màu; úp mặt ván khắc đã thấm màu lên trên mặt giấy; lật ngửa ván khắc lên.

- Thợ in lấy xơ mướp xoa đều lưng mặt giấy để màu mực được thấm đều; bóc từ giấy ra khỏi ván in; số màu của tranh tương ứng số lần in.

d. Rộn ràng tranh Tết

- Khoảng từ tháng 7, tháng 8 hằng năm là dịp phù hợp để chuẩn bị cho mùa tranh Tết.

- Chợ tranh thường họp vào tháng Chạp trong các ngày 6, 11, 16, 21, 26.

e. Lưu giữ và phục chế

- Vào cuối thế kỉ XIX đến những năm 40 của thế kỷ XX là thời kì hưng thịnh. Xu thế thương mại hóa thời kinh tế thị trường đã làm cho chúng dần mai một, thất truyền.

- Ở Đông Hồ vẫn còn những nghệ nhân tâm huyết với nghề, họ vẫn đang cố gắng để duy trì, nuôi dưỡng nghề tranh Đông Hồ này.

>> Xem thêm: Soạn văn 10 Chân trời sáng tạo

1.1 Câu 1 Theo bạn, như nào là một di sản văn hóa? Hãy nói về giá trị của một di sản văn hóa ở địa phương hoặc đất nước mình mà bạn quan tâm.

Lời giải chi tiết:

- Theo như bản thân em tìm hiểu được, một di sản văn hóa là vật thể (các di tích lịch sử, tác phẩm nghệ thuật, ...) và phi vật thể (các loại hình nghệ thuật dân gian, ngôn ngữ, ...) có giá trị về văn hóa, lịch sử, khoa học và được lưu truyền từ thế hệ này đến thế hệ khác.

- Một di sản văn hóa ở địa phương hoặc đất nước mình.

     Thành nhà Hồ nằm ở vùng đất Thanh Hóa – cái nôi của các vị anh hùng dân tộc, của những câu chuyện lịch sử hào hùng. Thành nhà Hồ hiện lên với một vẻ đẹp cổ kính, rêu phong, là chứng tích về một giai đoạn lịch sử quan trọng của dân tộc Việt Nam. Di tích này đã được Bộ Văn hoá - Thể thao và Du lịch xếp hạng là di tích thuộc cấp quốc gia, có giá trị vô cùng đặc biệt của dân tộc vào năm 1962. Ngày 27 tháng 6 năm 2011, tổ chức UNESCO đã chính thức công nhận thành nhà Hồ là di sản văn hoá thế giới. Di tích thành nhà Hồ đã thể hiện được sự ảnh hưởng và giá trị nhân văn qua một thời kỳ lịch sử hào hùng của quốc gia hay khu vực trên thế giới. Có những đóng góp vô cùng quý báu về kiến trúc, công nghệ, điêu khắc, và quy hoạch thành phố. Thành nhà Hồ Vĩnh Lộc - Thanh Hoá là công trình cổ xưa, khắc hoạ được những giá trị của một hay nhiều giai đoạn trong lịch sử nhân loại.

1.2 Câu 2  Đã bao giờ bạn xem tranh Đông Hồ và tìm hiểu về cách thức, quá trình chế tác nên những bức tranh ấy chưa? Kể tên một số bức tranh và chia sẻ những điều bạn biết với bạn cùng nhóm.

Lời giải chi tiết:

- Em từng được xem qua và đã tìm hiểu về tranh Đông Hồ.

- Những kiến thức em biết được về tranh Đông Hồ:

+ Một số bức tranh Đông Hồ như: Đám cưới chuột, Lợn ỷ có xoáy Âm dương, Tranh "Đàn gà" hoặc "Sân gà" cầu chúc cho gia đình sự sung túc, đông con và an nhàn.

+ Giấy in tranh Đông Hồ được gọi là giấy điệp; trộn cùng hồ dán; rồi dùng chổi lá thông để quét lên mặt giấy đó.

+ Quá trình chế tác:

- Sáng tác mẫu và tạo bản khắc gỗ: mỗi mẫu sẽ có từ 2- 5 bản khắc gỗ khác nhau tùy vào màu sắc của từng mẫu. Đây là công đoạn khó nhất đòi hỏi người thợ cần phải có kỹ thuật cao.

- Chuẩn bị giấy Dó: để có một tờ giấy dó hoàn chỉnh, người ta đã phải chọn lựa từng loại vỏ Dó được lấy từ trên rừng về, rồi phải trải qua nhiều công đoạn phơi, ngâm, giã nhuyễn, hòa bột vào bể seo, seo giấy, ép kiệt nước, phơi khô, đóng xén thành phẩm. Và cuối cùng là quét hồ điệp.

- In tranh: Màu sắc của tranh Đông Hồ có 5 màu chủ đạo hoàn toàn tự nhiên: màu đỏ của gạch non, vàng của hoa hòe, đen của than lá tre, xanh của lá tràm, trắng của vỏ sò điệp. Thường để in một bức tranh cần phải có 5 bản khắc, in trong 5 lần.

- Phơi tranh: sau khi tranh in xong sẽ được phơi cho khô.

Lộ trình khóa học PAS THPT sẽ được thiết kế riêng cho từng bạn học sinh, phù hợp với khả năng của các em cũng như giúp các em từng bước đạt điểm cao trong mọi kỳ thi chung và riêng.

2. Soạn bài Tranh Đông Hồ- Nét tinh hoa của văn hóa dân gian Việt Nam trong khi đọc 

2.1  Đoạn văn in nghiêng này có vai trò thế nào đối với việc truyền tải thông tin chính của văn bản?

Lời giải chi tiết:

     Đoạn văn in nghiêng nằm ở phần đầu tiên của văn bản, đã cung cấp đầy đủ những ý chính, thông tin cần thiết về bức tranh dân gian Đông Hồ mà mọi người cần quan tâm. Từ đó, kích thích độc giả đọc toàn bộ văn bản để có thể tìm hiểu sâu hơn về loại hình dân gian này.

2.2  Trong số những màu sắc được nhắc tới ở đoạn này, tranh “Lợn đàn” đã sử dụng những màu sắc nào?

Lời giải chi tiết:

Tranh “Lợn đàn”  sử dụng những màu sắc: màu xanh, màu vàng, màu đen và màu đỏ.

→ Bức tranh “Lợn đàn” đã sử dụng đủ 4 gam màu cơ bản của một bức tranh dân gian Đông Hồ.

2.3 Tóm tắt các công đoạn chính để làm nên một bức tranh Đông Hồ.

Lời giải chi tiết:

Các công đoạn chính để tạo nên một bức tranh Đông Hồ bao gồm:

- Vẽ mẫu.

- Can lại rõ ràng từng đường nét, bảng màu bằng mực nho lên giấy bản mỏng sau đó xếp vào bản khắc gỗ.

- Khi in, đặt xấp giấy in trước mặt; tay phải cầm “tay co” đóng sau lưng ván in,rồi úp ván xuống “bìa” để quét đẫm màu; úp mặt ván khắc đã được thấm màu lên mặt giấy; sau đó lật ngửa ván khắc lên.

- Thợ in lấy xơ mướp xoa đều lưng mặt giấy để màu được mực thấm đều; bóc từ từ giấy khỏi ván in; số màu của tranh tương ứng với số lần in.

2.4 Đoạn cuối này hé mở thêm điều gì trong quan điểm và cách đưa tin của người viết?

Lời giải chi tiết:

Quan điểm và cách đưa tin của người viết ở đoạn cuối:

- Người viết đã đưa tin một cách chính xác về các thời kỳ phát triển đầy hưng thịnh và sự mai một dần đi của tranh dân gian Đông Hồ.

- Đồng thời đã thể hiện rõ được lập trường nhân văn của mình để có thể bảo vệ, gìn giữ nét đẹp truyền thống mà tranh Đông Hồ đã mang lại.

3. Soạn bài Tranh Đông Hồ- Nét tinh hoa của văn hóa dân gian Việt Nam sau khi đọc 

3.1 Câu 1 trang 85 SGK văn 10/1 Chân trời sáng tạo 

Hãy chỉ ra các công đoạn chính của quá trình chế tác một bức tranh Đông Hồ được nêu trong văn bản.

Lời giải chi tiết:

Các công đoạn chính để có thể làm nên một bức tranh Đông Hồ bao gồm:

- Vẽ mẫu.

- Can lại sao cho rõ ràng từng nét, bảng màu bằng mực nho lên trên giấy bản mỏng rồi xếp vào các bản khắc gỗ.

- Khi in, đặt xấp giấy in ở trước mặt; tay phải cầm “tay co” đóng ở sau lưng ván in, úp ván xuống “bìa” để có thể quét đẫm màu; úp mặt ván khắc đã thấm màu lên trên mặt giấy; lật ngửa ván khắc lên.

- Thợ in lấy xơ mướp để xoa đều lưng mặt giấy nhằm cho màu mực có thể thấm đều; bóc từ giấy ra khỏi ván in; số màu của tranh sẽ tương ứng với số lần in.

Sổ tay ngữ văn chính là bí kíp giúp các em học văn dễ dàng hơn. Rất nhiều tips học văn hiệu quả chỉ được bật mí trong cuốn sổ tay này thôi đấy. Đăng ký ngay để nhận thật nhiều ưu đãi nhé!

3.2 Câu 2 trang 85 SGK văn 10/1 Chân trời sáng tạo

Xác định đề tài của văn bản trên. Chỉ ra được một số đoạn, mục có lồng ghép yếu tố miêu tả hoặc biểu cảm có trong văn bản và nêu mục đích của việc lồng ghép ấy.

Lời giải chi tiết:

- Đề tài của văn bản nêu trên: Tranh dân gian Đông Hồ.

- Một số đoạn, mục có lồng ghép các yếu tố miêu tả hoặc biểu cảm có trong văn bản:

+ Đoạn “Giấy in tranh Đông Hồ...in tranh Đông Hồ” (mục 2).

+ Miêu tả về sự rộn ràng của buổi chợ tranh Tết: “Mỗi năm một lần, chợ tranh họp vào tháng Chạp trong các ngày 6, 11, 16, 21, 26. Chợ tranh đông vui, sầm uất được tổ chức ngay trong đình làng”.

→ Việc lồng ghép các yếu tố miêu tả hoặc biểu cảm ở trong văn bản sẽ giúp những thông tin của đề tài sẽ được thể hiện một cách rõ ràng hơn, mang đến cho tất cả độc giả những điều rất quan trọng, cần thiết. Đồng thời, thể hiện dược tư tưởng, tình cảm của người viết với đề tài được nói đến.

3.3 Câu 3 trang 86 SGK văn 10/1 Chân trời sáng tạo

Theo bạn, nội dung thuộc các mục 1, 2, 3 của văn bản trên đã bổ sung thông tin cho nhau và góp phần thể hiện nên thông tin chính của văn bản như thế nào?

Lời giải chi tiết:

- Nội dung của các mục 1, 2, 3 lần lượt đã nói về đề tài, hình tượng; chất liệu, màu sắc và các công đoạn trong chế tác.

- Nội dung thuộc các mục 1, 2, 3 của văn bản đã có thêm sự liên kết, bổ sung cho nhau. Đồng thời đã làm cụ thể hóa những thông tin chính đã được nêu ra ở trên phần đoạn văn in nghiêng ở ngay đầu của văn bản.

3.4 Câu 4 trang 86 SGK văn 10/1 Chân trời sáng tạo

Nhan đề, sa-pô, đề mục có tác dụng như thế nào trong việc thể hiện thông tin chính trong văn bản trên?

Lời giải chi tiết:

     Phần nhan đề, sa-pô và đề mục sẽ giúp các thông tin chính ở trong văn bản được thể hiện một cách rõ ràng, mạch lạc, tuân theo một bố cục hợp lý nhất. Từ đó, các thông tin sẽ được trình bày một cách đầy đủ hơn, không lộn xộn và người đọc cũng sẽ không bị ngợp khi tiếp cận tới văn bản.

3.5 Câu 5 trang 86 SGK văn 10/1 Chân trời sáng tạo

Xác định mục đích viết và quan điểm của người viết đã thể hiện trong văn bản trên. Bạn có đồng tình với quan điểm đó hay là không? Vì sao?

Lời giải chi tiết:

- Mục đích viết: truyền tải những thông tin về nghề vẽ tranh dân gian Đông Hồ truyền thống của dân tộc đất nước Việt Nam. Từ đó, kêu gọi được sự bảo vệ, giữ gìn, phát huy được ngành nghề truyền thống của dân tộc.

- Quan điểm của người viết: đảm bảo được những thông tin chính xác, khách quan về nghề tranh dân gian Đông Hồ; đồng thời cũng thể hiện suy nghĩ của người viết về ngành nghề truyền thống này và đưa ra được sự bảo vệ thuần phong mĩ tục của dân tộc Việt Nam.

- Theo ý kiến cá nhân, thì em đồng tình với quan điểm ở trên của người viết vì vốn dĩ tranh dân gian Đông Hồ là một nét đẹp tuyệt vời về văn hóa truyền thống của dân tộc Việt Nam nước ta, cần phải có những bài viết như vậy để giới trẻ được tiếp cận, biết đến và có ý thức trong việc gìn giữ và phát huy được những giá trị truyền thống như vậy.

3.6 Câu 6 trang 86 SGK văn 10/1 Chân trời sáng tạo

Kể tên một số di sản văn hóa ở địa phương bạn và phát biểu suy nghĩ của mình về việc bảo tồn, phát huy các di sản ấy.

Lời giải chi tiết:

Chú ý: Tùy thuộc vào mỗi địa phương sẽ có những loại di sản văn hóa khác nhau.

Ví dụ: Ở Hà Nội có: Văn Miếu – Quốc Tử Giám, Cột cờ Hà Nội, Chùa Một Cột, Đền Cổ Loa, Nhà tù Hỏa Lò, Cầu Long Biên, ...

- Theo quan điểm của cá nhân em, việc bảo tồn, phát huy được những di sản văn hóa là điều vô cùng quan trọng và cần thiết của mỗi cá nhân. Bởi đó là minh chứng về một thời quá khứ đầy hào hùng mà ông cha ta đã để lại, thể hiện một cách đậm đà nét đẹp truyền thống của mỗi dân tộc. Chúng ta ở trong thế hệ mai sau cần phải có trách nhiệm trong việc bảo vệ và phát huy, làm tôn vinh thêm nữa những di sản văn hóa đó.

Qua bài viết này, VUIHOC đã cung cấp cho các em chi tiết bài soạn bài Tranh Đông Hồ - Nét tinh hoa của văn hóa dân gian Việt Nam sách Chân trời sáng tạo 10 tập 1. Hi vọng rằng những gợi ý, hướng dẫn của bài soạn có thể giúp các em nắm được những ý chính cũng như trau dồi được nội dung kiến thức. Để học nhiều hơn các kiến thức của những môn học khác thì các em hãy nhanh tay truy cập vào website vuihoc.vn hoặc đăng ký khóa học với các thầy cô giáo của VUIHOC ngay bây giờ nhé!

>> Mời bạn tham khảo thêm: 

• Soạn bài Nắng đã hanh rồi
• Soạn bài Viết văn bản nghị luận phân tích, đánh giá một bài thơ
• Soạn văn bài Ôn tập trang 79 sách văn 10 tập 1 chân trời sáng tạo