Soạn bài Tự đánh giá: Con người không thể bị đánh bại| Văn 12 tập 2 Cánh diều

Soạn bài Tự đánh giá: Con người không thể bị đánh bại| Văn 12 tập 2 Cánh diều

1. Câu 1 trang 62 sgk văn 12/2 Cánh diều 

Chọn đáp án: C. Con cá bơi dưới nước với cái miệng mím chặt, cái đuôi nhịp nhàng

2. Câu 2 trang 62 sgk văn 12/2 Cánh diều

Chọn đáp án: C. Lưng nó cũng xanh như lưng loài cá kiếm, bụng nó ánh bạc, da bóng mượt và tuyệt đẹp.

3. Câu 3 trang 63 sgk văn 12/2 Cánh diều

Chọn đáp án: C. Miêu tả cuộc chiến đấu giữa ông lão và con cá mập

4. Câu 4 trang 63 sgk văn 12/2 Cánh diều

Chọn đáp án: A. Con người có thể bị hủy diệt chứ không thể bị đánh bại

>> Xem thêm: Soạn văn 12 cánh diều

5. Câu 5 trang 63 sgk văn 12/2 Cánh diều

“Trong đoạn trích, có mấy lần xuất hiện từ “lão nghĩ” và “lão nói”? Việc sử dụng nhiều lần các cụm từ đó có tác dụng gì?”

Trả lời:

- Cụm từ “lão nghĩ”: xuất hiện 5 lần

→ Tác dụng: Xuất hiện với tần suất cao hơn, thường xuyên xen kẽ trong dòng suy nghĩ của nhân vật. Điều này giúp người đọc dễ dàng theo dõi mạch tư duy của ông lão, từ những suy tính về chiến thuật đánh cá đến những trăn trở về cuộc đời. Nhờ đó đã nhấn mạnh những ý nghĩ trong đầu ông lão đánh cá. Những ý nghĩ này có thể là đúng hoặc có thể là không, nó được ông lão đưa ra để phán đoán những sự việc sẽ xảy ra sau đó và cho người đọc thấy được những tâm tư, trăn trở và hành động sắp tới của ông lão. 

- Cụm từ “lão nói”: xuất hiện 1 lần

→ Tác dụng: thấy được ý chí kiên cường của lão đánh cá, thôi thúc người đọc, dù trong hoàn cảnh khó khăn nhất cũng không được nản chí, không được từ bỏ. Hãy coi thất bại là bài học để có được được thành công.

⇒ Tóm lại, việc sử dụng lặp đi lặp lại các cụm từ "lão nghĩ" và "lão nói" không chỉ giúp tác giả tái hiện một cách sinh động thế giới nội tâm của nhân vật mà còn góp phần tạo nên một tác phẩm văn học sâu sắc, giàu ý nghĩa.

6. Câu 6 trang 63 sgk văn 12/2 Cánh diều

 “Hãy cho biết suy nghĩ của ông lão Xan-ti-a-gô trong đoạn (1). Tại sao ông lão lại có tâm trạng và suy nghĩ đó?”

Trả lời:

- Ông lão Xan-ti-a-gô đã suy nghĩ: làm thế nào để ông và con cá có thể quay trở về cảng bằng con thuyền đó.

- Ông có suy nghĩ đó vì: Sau khi câu được một con cá lớn, ông lão đã cảm thấy rất vui mừng và dường như đối với ông đó “không phải là mơ” bởi sau rất nhiều lần không câu được con cá nào nhưng bằng ý chí, cuối cùng ông đã làm được. Ông lão cảm thấy mình có trách nhiệm với con cá mà mình đã bắt được. Ông muốn đưa con cá về một cách an toàn và tôn trọng. → Người đọc dễ dàng đồng cảm với ông lão và hiểu được những khó khăn mà ông phải đối mặt.

Sổ tay tổng hợp kiến thức môn Ngữ Văn giúp các em đạt điểm cao thi tốt nghiệp THPT. Đăng ký đặt hàng để nhận ưu đãi giảm giá cực tốt từ VUIHOC nhé!

7. Câu 7 trang 63 sgk văn 12/2 Cánh diều

 “Nêu nhận xét của em về nghệ thuật miêu tả con cá mập ma – kô của tác giả. Thái độ của ông lão Xan-ti-a-gô đối với con cá mập như thế nào?”

Trả lời:

- Nghệ thuật miêu tả con cá mập ma-kô: Tác giả Hê-minh-uê đã sử dụng một bút pháp vô cùng sống động và ấn tượng để miêu tả con cá mập ma-kô. Qua những câu văn ngắn gọn, giàu hình ảnh, ông đã khắc họa rõ nét hình tượng một con quái vật biển cả hung dữ và mạnh mẽ.

+ Ngôn ngữ hình ảnh, giàu sức gợi: Tác giả sử dụng nhiều động từ mạnh, các tính từ gợi tả để miêu tả ngoại hình và hành động của con cá mập. Ví dụ: "bổ phập", "đớp ngập", "rách toác", "lao rất nhanh",... Những hình ảnh này tạo nên một bức tranh sinh động về cuộc tấn công dữ dội của con cá mập, khiến người đọc như tận mắt chứng kiến.

+ Tập trung vào chi tiết: Hê-minh-uê không chỉ miêu tả tổng thể con cá mập mà còn tập trung vào các chi tiết nhỏ như bộ hàm sắc nhọn, làn da bóng mượt,... Điều này giúp người đọc hình dung rõ hơn về sức mạnh và sự nguy hiểm của loài sinh vật biển này.

+ Sử dụng biện pháp so sánh, nhân hóa: Tác giả sử dụng biện pháp so sánh để nhấn mạnh sự nhanh nhẹn, khỏe mạnh của con cá mập. Ví dụ: "Nó là con cá mập ma-kô cực lớn, được cấu tạo để bơi nhanh như bất kì loài cá nào bơi nhanh nhất ở biển". Việc nhân hóa con cá mập cũng góp phần tăng thêm tính sinh động cho câu chuyện.

- Thái độ của ông lão Santiago đối với con cá mập: Thái độ của ông lão Santiago đối với con cá mập là một sự kết hợp giữa sự căm ghét và sự tôn trọng.

+ Căm ghét: Ông lão căm ghét con cá mập vì chúng đã cướp đi thành quả lao động của ông, phá hủy con cá kiếm mà ông đã chiến đấu hết mình để đánh bắt được.

+ Tôn trọng: Mặc dù căm ghét, ông lão vẫn dành cho con cá mập một sự tôn trọng nhất định. Ông nhận ra sức mạnh và sự dũng mãnh của loài sinh vật này. Ông lão chiến đấu với con cá mập không phải vì sợ hãi mà vì muốn bảo vệ thành quả của mình.

8. Câu 8 trang 63 sgk văn 12/2 Cánh diều

 “Chân dung ông lão Xan-ti-a-gô được tạo dựng qua những phương diện nào? Nêu các chi tiết trong văn bản cho thấy rõ niềm tin, ý chí và nghị lực của ông lão.”

Trả lời:

- Những phương diện tạo nên chân dung ông lão Xan-ti-a-gô:

+ Ngoại hình: Ông lão được miêu tả với những dấu hiệu của tuổi già: làn da rám nắng, đôi tay chai sạn, cơ thể gầy gò. Tuy nhiên, bên trong vẻ ngoài ấy là một tâm hồn mạnh mẽ và kiên cường.

+ Tính cách:

• Kiên trì, bền bỉ: Ông lão đã 84 ngày liên tiếp ra khơi mà không bắt được con cá nào, nhưng không hề nản chí.

• Dũng cảm: Ông lão đã đối mặt với một con cá kiếm khổng lồ một mình trên biển cả mênh mông, không hề sợ hãi.

• Tự trọng: Dù bị mọi người coi là "salao" (người xui xẻo), ông lão vẫn giữ vững niềm tin vào bản thân và khả năng của mình.

• Yêu thương thiên nhiên: Ông lão yêu biển cả, yêu những sinh vật sống trong đó.

• Tinh thần lạc quan: Ngay cả trong những hoàn cảnh khó khăn nhất, ông lão vẫn giữ được tinh thần lạc quan.

+ Kinh nghiệm sống: Ông lão là một ngư dân giàu kinh nghiệm, hiểu biết sâu sắc về biển cả và các loài cá.

- Các chi tiết thể hiện niềm tin, ý chí và nghị lực của ông lão:

+ Ra khơi lần thứ 85: Dù đã trải qua 84 ngày không bắt được cá, ông lão vẫn quyết tâm ra khơi lần thứ 85, chứng tỏ ý chí sắt đá của mình.

+ Cuộc chiến kéo dài nhiều ngày đêm, ông lão đã phải đối mặt với những khó khăn chồng chất như mệt mỏi, đói khát, nhưng không hề bỏ cuộc: “Lão đâm bằng cả hai bàn tay tứa máu, dốc hết sức lực ấn sâu mũi lao sắc ngọt xuống. Lão đâm không bằng hi vọng mà bằng quyết tâm và cả lòng căm hận.”

+ Qua những lời độc thoại nội tâm, ta thấy được ông lão luôn giữ vững niềm tin vào bản thân, vào chiến thắng: “Nhưng con người được sinh ra không phải để dành cho thất bại”

+ Dù cuối cùng con cá kiếm bị cá mập ăn mất, nhưng ông lão vẫn chiến thắng chính mình, chiến thắng những giới hạn của bản thân: “Con người có thể bị hủy diệt chứ không thể bị đánh bại”

9. Câu 9 trang 63 sgk văn 12/2 Cánh diều

 “Em suy nghĩ gì về câu nói của nhân vật ông lão Xan-ti-a-gô: “Con người có thể bị hủy diệt chứ không thể bị đánh bại””

Trả lời:

Ý nghĩa của câu nói “Con người có thể bị hủy diệt chứ không thể bị đánh bại”:

- Con người có thể bị hủy diệt: Cái chết là điều tất yếu của cuộc sống, không ai có thể tránh khỏi. Tuy nhiên, cái chết không phải là sự kết thúc hoàn toàn mà chỉ là một phần của chu trình sinh tử.

- Con người không thể bị đánh bại: Ý chí, tinh thần của con người là bất khả chiến bại. Dù phải đối mặt với những khó khăn, thử thách lớn đến đâu, con người vẫn có thể đứng lên và chiến đấu. Thất bại về vật chất không đồng nghĩa với thất bại về tinh thần.

⇒ Câu nói "Con người có thể bị hủy diệt chứ không thể bị đánh bại" không chỉ là một câu nói đẹp mà còn là một chân lý sâu sắc về cuộc sống. Nó đã và đang tiếp tục truyền cảm hứng cho biết bao thế hệ. Qua câu nói này, chúng ta hiểu rằng, con người không chỉ là một sinh vật hữu hạn mà còn là một thực thể mạnh mẽ, bất khuất.

10. Câu 10 trang 63 sgk văn 12/2 Cánh diều

 “Điểm đặc trưng cho phong cách của Hê-minh-uê là lối viết giản dị, chính xác, hàm súc. Hãy phân tích những biểu hiện của phong cách đó qua đoạn trích Con người không thể bị đánh bại.”

Trả lời:

Những biểu hiện của lối viết giản dị, chính xác, hàm súc của Hê-minh-uê qua đoạn trích Con người không thể bị đánh bại:

- Hình tượng quen thuộc và hành động gần gũi:

+ Tính phổ quát: Việc chọn hình tượng con người, con vật và thiên nhiên tạo nên một khung cảnh quen thuộc, gần gũi với mọi người. Điều này giúp người đọc dễ dàng đồng cảm và hình dung ra câu chuyện.

+ Tầm vóc nhân văn: Bằng cách đưa con người vào cuộc đấu tranh không cân sức với thiên nhiên, Hê-minh-uê đã nâng tầm câu chuyện lên một tầm cao mới, trở thành biểu tượng cho cuộc đấu tranh sinh tồn và khẳng định giá trị bản thân của con người.

- Ngôn ngữ độc thoại nội tâm và đối thoại với con cá kiếm:

+ Sự cô đơn và nội tâm: Những câu độc thoại nội tâm của ông lão thể hiện sự cô đơn, những suy nghĩ sâu sắc về cuộc sống và ý nghĩa của sự tồn tại.

+ Sự tôn trọng đối thủ: Qua cuộc đối thoại với con cá kiếm, Hê-minh-uê thể hiện sự tôn trọng đối với đối thủ, dù đó là một con vật. Điều này cho thấy một thái độ sống hòa hợp với tự nhiên và trân trọng mọi sinh vật. “+ Cá ơi - ông lão nói - Cá này, dẫu sao thì mày cũng sẽ chết. Mày muốn tao cùng chết nữa à?.”

+ Tính nhân văn sâu sắc: Cuộc đối thoại này không chỉ là một cuộc đối thoại giữa người và vật, mà còn là một cuộc đối thoại giữa con người với chính mình, giữa cái thiện và cái ác, giữa sức mạnh và sự yếu đuối “Mày đừng giết tao, cá à? - ông lão nghĩ - Mày có quyền làm thế!. Tao chưa từng thấy bất kì ai hùng dũng, duyên dáng, bình tĩnh, cao thượng hơn mày, người anh em ạ!.”

- Ý nghĩa biểu tượng của con cá kiếm:

+ Sự đa tầng: Hình tượng con cá kiếm mang nhiều ý nghĩa khác nhau, tùy thuộc vào góc nhìn của người đọc.

+ Sự đối lập và thống nhất: Con cá kiếm vừa là biểu tượng của vẻ đẹp và sức mạnh, vừa là biểu tượng của sự tàn khốc và khắc nghiệt của tự nhiên. Điều này tạo nên sự đối lập nhưng đồng thời cũng thể hiện sự thống nhất trong cuộc sống.

- Ý nghĩa hình tượng lão già đánh cá Xan-ti-a-gô:

+ Biểu tượng cho con người: Ông lão đại diện cho những con người bình thường, luôn phải đối mặt với những khó khăn, thử thách trong cuộc sống.

+ Tinh thần bất khuất: Dù bị đánh bại, ông lão vẫn giữ được tinh thần lạc quan và ý chí kiên cường. Điều này truyền cảm hứng cho người đọc.

+ Giá trị của sự cố gắng: Cuộc chiến của ông lão với con cá kiếm không chỉ là một cuộc chiến về thể xác mà còn là một cuộc chiến về tinh thần, khẳng định giá trị của sự cố gắng không ngừng nghỉ.

Trên đây VUIHOC đã cùng Soạn bài Tự đánh giá: Con người không thể bị đánh bại Ngữ Văn 12 tập 2 Cánh diều. Bài học này đã giúp bạn khám phá những giá trị nhân văn sâu sắc ẩn chứa trong câu chuyện của ông lão Santiago, đồng thời rèn luyện kỹ năng phân tích và đánh giá tác phẩm văn học. Để học nhiều hơn các kiến thức của các môn học thì các em hãy nhanh tay truy cập và website vuihoc.vn hoặc đăng ký khoá học với các thầy cô giáo của VUIHOC ngay bây giờ nhé!

>> Mời bạn tham khảo thêm: 

• Thực hành tiếng Việt trang 53
• Viết thư trao đổi công việc hoặc một vấn đề đáng quan tâm
• Tranh luận về một vấn đề có những ý kiến trái ngược nhau